فصل هفتم : انسان های با برکت
7 / 1 پیامبران علیهم السلام
فصل هفتم : انسان های با برکت7 / 1پیامبرانقرآن«گفته شد : ای نوح! با ایمنی از سوی ما و برکت هایی بر تو ، بر امّت هایی از کسانی که با تو اَند ، فرود آی ، و امّت هایی هستند که به زودی ، آنان را برخوردار می کنیم ، سپس از ما عذابی دردناک به آنان می رسد» .
«گفتند : آیا از کار خدا تعجّب می کنی؟ رحمت و برکت های خدا بر شما خاندان باد! همانا او ستوده و شکوهمند است» .
«و بر او و بر اسحاق، برکت دادیم و از فرزندان آن دو ، [کسانی] نیکوکار ، و [کسانی ]آشکارا ستمگر به خویشتن بودند» .
«چون [موسی] نزد آن (کوه طور) آمد ، ندا داده شد که : هر که در آن آتش ، و هر که اطراف آن است ، برکت یافته است ، (1) و خدا ، پروردگار جهانیان ، منزّه است»
.
1- .. مقصود از «برکت یافته است» ، «یافتن خیرِ بسیار» است . «به کسی برکت داد» ، یعنی : «خیر فراوان به او رساند» . در سوره طه در باره همین جای داستان آمده است : «چون نزد آن آتش آمد ، نداد داده شد : ای موسی! منم پروردگارت . پس کفش خود را از پای برون آور . تو در وادیِ مقدّس طُوی هستی و من ، تو را برگزیده ام . پس به آنچه وحی می شود ، گوش فرا بده» (طه : آیه 11 13) . از این ، بر می آید که مقصود از کسی که پیرامون آتش است ، موسی علیه السلام است یا او و کسان دیگری که پیرامون آتش بودند . و برکت یافته بودن او ، برگزیده شدنِ او پس از تقدیس اوست (المیزان فی تفسیر القرآن : ج 15 ص 342) .
ص: 448
«وَ جَعَلَنِی مُبَارَکًا أَیْنَ مَا کُنتُ وَ أَوْصَانِی بِالصَّلَاهِ وَ الزَّکَاهِ مَا دُمْتُ حَیًّا» . (1)
الحدیثرسول اللّه صلی الله علیه و آله فی قَولِ عیسی علیه السلام فِی الآیَهِ : «وَ جَعَلَنِی مُبَارَکًا أَیْنَ مَا کُنتُ» قالَ :جَعَلَنی نَفّاعا أینَ اتَّجَهتُ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله فی قَولِهِ تَعالی : «وَ جَعَلَنِی مُبَارَکًا أَیْنَ مَا کُنتُ» :مُعَلِّما ومُؤَدِّبا . (3)
الإمام الصادق علیه السلام :کانَ فی ما وَعَظَ اللّهُ تَبارَکَ وتَعالی بِهِ عیسَی بنَ مَریَمَ علیه السلام أن قالَ لَهُ : ... یا عیسی ، اُوصیکَ وَصِیَّهَ المُتَحَنِّنِ عَلَیکَ بِالرَّحمَهِ حینَ حَقَّت لَکَ مِنِّی الوِلایَهُ بِتَحَرّیکَ مِنِّی المَسَرَّهَ ، فَبورِکتَ کَبیرا وبورِکتَ صَغیرا حَیثُما کُنتَ . (4)
الإمام العسکری علیه السلام :إنَّ اللّهَ تَبارَکَ وتَعالی لَم یُخلِ الأَرضَ مُنذُ خَلَقَ آدَمَ علیه السلام ، ولا یُخلیها إلی أن تَقومَ السّاعَهُ مِن حُجَّهٍ للّهِِ عَلی خَلقِهِ ؛ بِهِ یَدفَعُ البَلاءَ عَن أهلِ الأَرضِ ، وبِهِ یُنَزِّلُ الغَیثَ ، وبِهِ یُخرِجُ بَرَکاتِ الأَرضِ . (5)
7 / 2خاتَمُ الأَنبِیاءِ صلی الله علیه و آلهبحار الأنوار عن عدّه من أصحاب رسول اللّه صلی الله علیه و آله :لَمّا فَتَحَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله مَکَّهَ وأَرسَلَ رُسُلَهُ إلی ... نَصاری نَجرانَ ... فَلَمّا أتَتهُم رُسُلُهُ صلی الله علیه و آله فَزِعوا إلی بَیعَتِهِمُ العُظمی ، وکانَ قَد حَضَرَهُم أبو حارِثَهَ اُسقُفُهُمُ الأَوَّلُ ... وَاستَخرَجَ صَحیفَهَ شَیثٍ الَّتی وَرِثَها مِن أبیهِ آدَمَ علیه السلام فیها ... لا إلهَ إلّا أنَا الحَیُّ القَیّومُ ... خَلَقتُ عِبادی لِعِبادَتی وأَلزَمتُهُم حُجَّتی . ألا إنّی باعِثٌ فیهِم رُسُلی ، ومُنَزِّلٌ عَلَیهِم کُتُبی ، اُبرِمَ ذلِکَ مِن لَدُن أوَّلِ مَذکورٍ مِن بَشَرٍ ، إلی أحمَدَ نَبِیِّی وخاتَمِ رُسُلی ، ذلِکَ الَّذی أجعَلُ عَلَیهِ صَلَواتی ورَحمَتی ، وأَسلُکُ فی قَلبِهِ بَرَکاتی ، وبِهِ اُکمِلُ أنبِیائی ... وجَعَلتُ بَرَکاتی وتَطهیری فی عَقِبِهِ . (6)
.
1- .مریم : 31 .
2- .حلیه الأولیاء: ج 3 ص 25، معجم شیوخ الإسماعیلی: ص 126 ح 245 وفیه «أذهب» بدل «اتّجهت»، الدرّ المنثور : ج 5 ص 509 نقلاً عن ابن لال فی مکارم الأخلاق وابن مردویه وابن النجّار فی تاریخه وکلّها عن أبی هریره؛ الکافی : ج 2 ص 165 ح 11 ، معانی الأخبار : ص 212 ح 1 ، تفسیر القمّی : ج 2 ص 50 کلّها عن عبداللّه بن جبله عن رجل عن الإمام الصادق علیه السلام ولیس فیها «أین اتّجهت» ، بحارالأنوار : ج 14 ص 210 ح 6 .
3- .الدرّ المنثور : ج 5 ص 509 نقلاً عن ابن عدی وابن عساکر عن ابن مسعود ؛ نثر الدرّ : ج 1 ص 415 عن ابن عبّاس من دون إسنادٍ إلیه صلی الله علیه و آله .
4- .الأمالی للصدوق : ص 606 ح 841 عن أبی بصیر ، الکافی : ج 8 ص 131 ح 103 عن علیّ بن أسباط عنهم علیهم السلام ، تحف العقول : ص 496 ، بحارالأنوار : ج 14 ص 289 ح 14 .
5- .کمال الدین : ص 384 ح 1 ، إعلام الوری : ج 2 ص 248 کلاهما عن أحمد بن إسحاق بن سعد الأشعری ، بحارالأنوار : ج 52 ص 24 ح 16 .
6- .بحارالأنوار : ج 26 ص 310 ح 77 نقلاً عن کتاب تفضیل الأئمّه علی الأنبیاء للحسن بن سلیمان مرفوعا إلی عدّه من أصحاب رسول اللّه صلی الله علیه و آله منهم جابر بن عبد اللّه وأبو سعید الخدری وآخرون .
ص: 449
7 / 2 خاتم پیامبران صلی الله علیه وآله
«و مرا ، هر جا که باشم ، مبارک قرار داد و مرا تا زنده ام ، به نماز و زکات ، سفارش کرد» .
حدیثپیامبر خدا صلی الله علیه و آله در باره سخن عیسی علیه السلام ، در [این] آیه که گفت : «و مرا ، هر جا که باشم ، مبارک قرار داد» :[یعنی] مرا به هر طرف که روی آورم ، بسیار سودبخش قرار داد.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در باره این آیه: «و مرا، هر جا که باشم، مبارک قرار داد» :[ یعنی ]معلّم و تربیت کننده [ قرار داد].
امام صادق علیه السلام :در موعظه های خدای متعال به عیسی بن مریم علیه السلام ، از جمله ، این بود که به او فرمود: « ... ای عیسی! تو را سفارش می کنم، سفارش کسی که با رحمت، نسبت به تو مهر ورزید ، چندان که به سبب آن که پیوسته خواهان موجبات سرور من بودی ، سزامند ولایت من گشتی . پس چه در بزرگ سالی و چه در خُردسالی، هر جا که بودی، مبارک شدی».
امام عسکری علیه السلام :خداوند ، از آن زمان که آدم علیه السلام را آفرید، تا زمانی که قیامت برپا شود ، زمین را از حجّتی از جانب خدا بر بندگانش خالی نگذاشته است و نمی گذارد ؛ [حجّتی] که به سبب او، بلا را از زمینیان ، دور می سازد و به خاطر او، باران می فرستد و به خاطر او، برکت های زمین را بیرون می آورد.
7 / 2خاتم پیامبرانبحار الأنوار به نقل از جمعی از اصحاب پیامبر خدا :پیامبر صلی الله علیه و آله مکّه را فتح کرد و فرستادگان خود را نزد ... نصارای نجران ... فرستاد . چون فرستادگان ایشان نزد آنان رفتند ، آنان به کلیسای بزرگ خویش، پناه بردند . اُسقف بزرگشان، ابو حارثه، نزدشان بود. او ، صحیفه شیث را که از پدرش آدم علیه السلام ، به ارث برده بود ، بیرون آورد. در آن، از جمله چنین بود : «... معبودی جز من، خدای زنده پاینده نیست ... . بندگانم را برای پرستشم آفریدم و حجّت خویش را بر آنان حتمی ساختم . هلا! من، فرستادگانم را میان آنان بر می انگیزم و کتاب های خویش را بر آنان فرو می فرستم . این را از نخستین بشرِ یاد شده ، تا احمد، پیامبر و آخرین فرستاده ام، استوار می کنم، همان که درودها و رحمتم را بر او قرار می دهم و برکت های خویش را در دلش راه می دهم و [زنجیره] پیامبرانم را با او کامل می سازم ... و برکت ها و طهارت بخشی خودم را در نسل او قرار داده ام».
.
ص: 450
رسول اللّه صلی الله علیه و آله :جُعِلَ فِیَ النُّبُوَّهُ وَالبَرَکَهُ . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :مَن وُلِدَ لَهُ مَولودٌ ذَکَرٌ فَسَمّاهُ مُحَمَّدا حُبّا لی وتَبَرُّکا بِاسمی کانَ هُوَ ومَولودُهُ فِی الجَنَّهِ . (2)
الإمام علیّ علیه السلام :اللّهُمَّ أعطِ مُحَمَّدا صَلَواتُکَ عَلَیهِ وآلِهِ مِن کُلِّ کَرامَهٍ أفضَلَ تِلکَ الکَرامَهِ ... حَتّی لا یَکونَ أحَدٌ مِن خَلقِکَ ... أقرَبَ وَسیلَهً مِن مُحَمَّدٍ صَلَواتُکَ عَلَیهِ وآلِهِ إمامِ الخَیرِ وقائِدِهِ ، وَالدّاعی إلَیهِ ، وَالبَرَکَهِ عَلی جَمیعِ العِبادِ وَالبِلادِ ، ورَحمَهٍ لِلعالَمینَ . (3)
عنه علیه السلام فی خُطبَهٍ ذَکَرَ فیهَا النِّعمَهَ بِرَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله :اُنظُروا إلی مَواقِعِ نِعَمِ اللّهِ عَلَیهِم حینَ بَعَثَ إلَیهِم رَسولاً ، فَعَقَدَ بِمِلَّتِهِ طاعَتَهُم ، وجَمَعَ عَلی دَعوَتِهِ اُلفَتَهُم : کَیفَ نَشَرَتِ النِّعمَهُ عَلَیهِم جَناحَ کَرامَتِها ، وأَسالَت لَهُم جَداوِلَ نَعیمِها ، وَالتَفَّتِ المِلَّهُ بِهِم فی عَوائِدِ بَرَکَتِها ، فَأَصبَحوا فی نَعمَتِها غَرِقینَ ، وفی خُضرَهِ عَیشِها فَکِهینَ! قَد تَرَبَّعَتِ الاُمورُ بِهِم فی ظِلِّ سُلطانٍ قاهِرٍ ، وآوَتهُمُ الحالُ إلی کَنَفِ عِزٍّ غالِبٍ ، وتَعَطَّفَتِ الاُمورُ عَلَیهِم فی ذُری مُلکٍ ثابِتٍ ، فَهُم حُکّامٌ عَلَی العالَمینَ ، ومُلوکٌ فی أطرافِ الأَرَضینَ . یَملِکونَ الاُمورَ عَلی مَن کانَ یَملِکُها عَلَیهِم ، ویُمضونَ الأَحکامَ فی مَن کانَ یُمضیها فیهِم! لا تُغمَزُ لَهُم قَناهٌ ، ولا تُقرَعُ لَهُم صَفاهٌ! (4)
.
1- .معانی الأخبار : ص 56 ح 4 ، علل الشرائع : ص 135 ح 1 کلاهما عن أبی ذرّ ، روضه الواعظین : ص 144 ، بحارالأنوار : ج 15 ص 11 ح 12 .
2- .کنزالعمّال : ج 16 ص 422 ح 45223 نقلاً عن الرافعی عن أبی اُمامه .
3- .تهذیب الأحکام : ج 3 ص 83 ح 239 عن علیّ بن عبد اللّه عن أبیه عن جدّه ، الإقبال : ج 1 ص 320 کلاهما عن الإمام الحسین علیه السلام ، مصباح المتهجّد : ص 557 ح 651 من دون إسنادٍ إلی أحدٍ من أهل البیت علیهم السلام ، بحارالأنوار : ج 98 ص 127 ح 3 .
4- .نهج البلاغه : الخطبه 192 ، بحارالأنوار : ج 14 ص 473 ح 37 .
ص: 451
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :در من، پیامبری و برکت ، نهاده شده است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر کس برایش فرزند پسری متولّد شود و از روی علاقه مندی به من و تبرّک جستن به نامم ، او را «محمّد» نامد، او و فرزندش در بهشت خواهند بود.
امام علی علیه السلام :خدایا! به محمّد صلی الله علیه و آله ، از هر کرامتی برترینِ آن را عطا کن تا آن که هیچ یک از آفریدگانت، از جهت وسیله [تقرّب و منزلت]، نزدیک تر از محمّد صلی الله علیه و آله نباشد ؛ همان که پیشوا و رهبر خیر و دعوت کننده به آن، و مایه برکت بر همه بندگان و شهرها، و رحمتی برای جهانیان است.
امام علی علیه السلام در گفتاری که نعمت وجود پیامبر خدا صلی الله علیه و آله را بیان می فرماید :بنگرید به جایگاه های نعمت های خدا بر آنان، آن گاه که پیامبری به سویشان فرستاد و با آیین او، پیمان اطاعتشان را استوار ساخت و با دعوت او، الفتشان را فراهم آورد و این که چگونه نعمت، بال کرامت خود را بر سر آنان گشود و جویبارهای بهره مندی را به سوی آنان روان ساخت و آیین، آنان را بر سر سفره برکتش به هم پیوند داد ، تا آن که غرق نعمت ها و برخوردار از طراوت زندگی گشتند! کارها ، آنان را در سایه حکومتی مقتدر نشانید و حالِ ایشان، آنان را در پناه عزّتی چیره، پناه داد و امورشان در قلّه حکومتی استوار به آنان روی آورد . پس حکمرانانِ بر مردم و پادشاهان اطراف سرزمین ها شدند. [ آنان،] مالک امور کسانی شدند که پیش تر، آنان بر ایشان حکومت می کردند ، و احکام را در میان کسانی اجرا کردند که پیش تر، آنان در میان ایشان اجرا می کردند . کسی قدرت در هم شکستن نیروی آنان را نداشت و هیچ کس خیال مبارزه با آنان را در سر نمی پروراند . (1)
.
1- .. دو جمله اخیر ، مفهوم کنایی متن عربی است و ترجمه الفاظ نیست .
ص: 452
الإمام الباقر علیه السلام فی وَصفِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله :کانَ علیه السلام بَرَکَهً ؛ لا یَکادُ یُکَلِّمُ أحَدا إلّا أجابَهُ . (1)
عنه علیه السلام فی صِفَهِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله :الطَّیِّبُ ذِکرُهُ ، وَالمُبارَکُ اسمُهُ ؛ مُحَمَّدٌ صلی الله علیه و آله ، المُصطَفَی المُرتَضی ، ورَسولُهُ النَّبِیُ الاُمِّیُّ . (2)
7 / 3أهلُ البَیتِ علیهم السّلامرسول اللّه صلی الله علیه و آله فی صِفَهِ أهلِ بَیتِهِ علیهم السلام وبَرَکَتِهِم :بِهِم یَعمُرُ بِلادَهُ ، وبِهِم یَرزُقُ عِبادَهُ ، وبِهِم نَزَّلَ القَطرَ مِنَ السَّماءِ ، وبِهِم یُخرِجُ بَرَکاتِ الأَرضِ . (3)
.
1- .الأمالی للصدوق : ص 481 ح 650 ، الأمالی للطوسی : ص 438 ح 980 کلاهما عن جابر ، مشکاه الأنوار : ص 273 ح 818 ، بحارالأنوار : ج 22 ص 73 ح 25 .
2- .الیقین : ص 320 ح 121 ، تفسیر فرات : ص 397 ح 527 ولیس فیه «النبیّ» وکلاهما عن زیاد بن المنذر ، بحارالأنوار : ج 23 ص 246 ح 16 .
3- .کمال الدین : ص 260 ح 5 ، إعلام الوری : ج 2 ص 185 کلاهما عن الأصبغ بن نباته عن الإمام علیّ علیه السلام ، علل الشرائع : ص 124 ح 1 عن جابر بن یزید الجعفی ، بحارالأنوار : ج 23 ص 19 ح 14 و ج 36 ص 254 ح 69 .
ص: 453
7 / 3 اهل بیت علیهم السلام
امام باقر علیه السلام در توصیف پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :وجودش برکت بود . با کسی سخن نمی گفت، مگر این که آن کس [اگر مرده بود] جوابش را می داد .
امام باقر علیه السلام در توصیف پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :یادش نیکو و نامش مبارک بود . محمّد صلی الله علیه و آله برگزیده پسندیده، و فرستاده و پیامبرِ درس ناخوانده خدا بود .
7 / 3اهل بیت علیهم السّلامپیامبر خدا صلی الله علیه و آله در وصف اهل بیت خود و برکت آنان :خداوند به سبب آنان، سرزمین های خود را آباد می کند و به سبب آنان، بندگان خود را روزی می دهد و به سبب آنان، از آسمان، باران می فرستد و به سبب آنان، برکت های زمین را می رویاند.
.
ص: 454
الإمام زین العابدین علیه السلام :نَحنُ أئِمَّهُ المُسلِمینَ ، وحُجَجُ اللّهِ عَلَی العالَمینَ ... بِنا یَنزِلُ الغَیثُ وتَنشُرُ الرَّحمَهُ ، وتَخرُجُ بَرَکاتُ الأَرضِ . (1)
الإمام الصادق علیه السلام :نَحنُ أهلُ بَیتِ الرَّحمَهِ ، وبَیتِ النِّعمَهِ ، وبَیتِ البَرَکَهِ . (2)
عنه علیه السلام فی خُطبَهٍ یَذکُرُ فیها حالَ الأَئِمَّهِ علیهم السلام وصِفاتِهِم :نَصَبَ لِخَلقِهِ أئِمَّهً مِنَ اللّهِ ، یَهدونَ بِالحَقِّ وبِهِ یَعدِلونَ ، حُجَجُ اللّهِ ودُعاتُهُ ورُعاتُهُ عَلی خَلقِهِ ، یَدینُ بِهَدیِهِمُ العِبادُ ، وتَستَهِلُّ بِنورِهِمُ البِلادُ ، ویَنمو بِبَرَکَتِهِمُ التِّلادُ . (3)
الکافی عن المفضّل بن عمر :ذَکَرَ أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام أبَا الحَسَنِ علیه السلام وهُوَ یَومَئِذٍ غُلامٌ فَقالَ : هذَا المَولودُ الَّذی لَم یولَد فینا مَولودٌ أعظَمُ بَرَکَهً عَلی شیعَتِنا مِنهُ . (4)
الکافی عن أبی یحیی الصنعانی :کُنتُ عِندَ أبِی الحَسَنِ الرِّضا علیه السلام ، فَجیءَ بِابنِهِ أبی جَعفَرٍ علیه السلام وهُوَ صَغیرٌ ، فَقالَ : هذَا المَولودُ الَّذی لَم یولَد مَولودٌ أعظَمُ بَرَکَهً عَلی شیعَتِنا مِنهُ . (5)
الإمام الهادی علیه السلام فِی الزِّیارَهِ الجامِعَهِ :السَّلامُ عَلی مَحالِّ مَعرِفَهِ اللّهِ ، ومَساکِنِ بَرَکَهِ اللّهِ ... فَجَعَلَ صَلاتَنا عَلَیکُم وما خَصَّنا بِهِ مِن وِلایَتِکُم طیبا لِخَلقِنا ، وطَهارَهً لِأَنفُسِنا ، وبَرَکَهً لَنا ، وکَفّارَهً لِذُنوبِنا . (6)
.
1- .کمال الدین : ص 207 ح 22 ، الأمالی للصدوق : ص 253 ح 277 کلاهما عن سلیمان بن مهران الأعمش عن الإمام الصادق عن أبیه علیهماالسلام ، الاحتجاج : ج 2 ص 151 ح 187 عن الإمام الصادق عن أبیه عنه علیهم السلام ، روضه الواعظین : ص 220 عن عمرو بن دینار ، المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 167 ، بحارالأنوار : ج 23 ص 105 .
2- .تفسیر العیّاشی : ج 2 ص 243 ح 18 عن أبی بصیر ، بحارالأنوار : ج 68 ص 35 ح 75 .
3- .الکافی : ج 1 ص 203 ح 2 ، الغیبه للنعمانی : ص 225 ح 7 کلاهما عن إسحاق بن غالب ، بحارالأنوار : ج 25 ص 151 ح 25 .
4- .الکافی : ج 1 ص 309 ح 8 ، الخرائج والجرائح : ج 2 ص 900 عن الإمام الرضا علیه السلام ولیس فیه صدره ، بحارالأنوار : ج 50 ص 23 ح 14 نقلاً عن إعلام الوری والإرشاد عن الإمام الرضا علیه السلام .
5- .الکافی : ج 1 ص 321 ح 9 وج 6 ص 360 ح 3 عن یحیی الصنعانی نحوه ، الإرشاد : ج 2 ص 279 ، روضه الواعظین : ص 261 ، کشف الغمّه : ج 3 ص 142 ، بحارالأنوار : ج 50 ص 23 ح 14 .
6- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 96 ح 177 ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 610 ح 3213 کلاهما عن موسی بن عبد اللّه النخعی ، عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 273 ح 1 عن موسی بن عمران النخعی ، بحارالأنوار : ج 102 ص 128 ح 1 .
ص: 455
امام زین العابدین علیه السلام :ما پیشوایان مسلمانان ، و حجّت های خدا بر جهانیانیم ... . به خاطر ما، باران می بارد و بادِ رحمت می وزد و برکت های زمین می روید.
امام صادق علیه السلام :ما، خاندان رحمت و خانواده نعمت و دودمان برکتیم.
امام صادق علیه السلام در گفتاری که در آن ، حال و صفات امامان علیهم السلام را یاد می کند :خداوند برای آفریدگانش [امامی از پی امامی] منصوب می کند ... . اینان پیشوایانی از سوی خدا هستند که به حقْ راه نمایی می کنند و به حقْ داوری می نمایند . (1) حجّت های خدا و دعوت کنندگان [به سوی ]او و نگهبانان او بر آفریدگانش هستند که مردم به آیین آنان گردن می نهند و آبادی ها با فروغ آنان ، روشن می شود و به برکت آنان ، دارایی ها رشد می کند .
الکافی به نقل از مفضّل بن عمر :امام صادق علیه السلام از فرزندش موسی بن جعفر علیه السلام که آن هنگام نوجوان بود یاد کرد و فرمود: «این، مولودی است که در خاندان ما، فرزندی بابرکت تر از او برای شیعیان ما، به دنیا نیامده است» .
الکافی به نقل از ابو یحیی صنعانی :در محضر امام رضا علیه السلام بودم. فرزندش جواد علیه السلام را که کوچک بود ، آوردند . فرمود: «این، فرزندی است که مولودی بابرکت تر از او برای شیعیان ما، به دنیا نیامده است».
امام هادی علیه السلام در زیارت جامعه :سلام بر جایگاه های معرفت خدا و قرارگاه های برکت خدا ... ! خداوند، درود ما را بر شما و ولایت شما را که به ما ارزانی داشته ، مایه پاک طینتی ما و پاکیزگی جانمان، و سبب برکت بر ما و پوشاننده گناهانمان قرار داده است.
.
1- .. اشاره است به آیه شریف: «وَمِن قَوْمِ مُوسَی أُمَّهٌ یَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَبِهِ یَعْدِلُونَ ؛ از میان قوم موسی، جماعتی هستند که به حق راه نمایی می کنند و به حق داوری می نمایند» (اعراف : آیه 159) .
ص: 456
الإمام الصادق علیه السلام :إنَّ اللّهَ عز و جل لَمّا عَرَجَ بِنَبِیِّهِ صلی الله علیه و آله ... أوحَی اللّهُ إلَیهِ : یا مُحَمَّدُ ، صَلِّ عَلی نَفسِکَ وعَلی أهلِ بَیتِکَ ، فَقالَ : صَلَّی اللّهُ عَلَیَ وعَلی أهلِ بَیتی وقَد فَعَلَ ، ثُمَّ التَفَتَ فَإِذا بِصُفوفٍ مِنَ المَلائِکَهِ وَالمُرسَلینَ وَالنَّبِیِّینَ ، فَقیلَ : یا مُحَمَّدُ ، سَلِّم عَلَیهِم ، فَقالَ : السَّلامُ عَلَیکُم ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ . فَأَوحَی اللّهُ إلَیهِ أنَّ السَّلامَ وَالتَّحِیَّهَ وَالرَّحمَهَ وَالبَرَکاتِ أنتَ وذُرِّیَّتُکَ . (1)
رسول اللّه صلی الله علیه و آله :الرَّوحُ وَالرّاحَهُ ، وَالفَلَحُ وَالفَلاحُ وَالنَّجاحُ ، وَالبَرَکَهُ ، وَالعَفوُ وَالعافِیَهُ وَالمُعافاهُ ، وَالبُشری وَالنَّضرَهُ وَالرِّضا ، وَالقُربُ وَالقَرابَهُ ، وَالنَّصرُ وَالظَّفَرُ وَالتَّمکینُ ، وَالسُّرورُ وَالمَحَبَّهُ ، مِنَ اللّهِ تَبارَکَ وتَعالی عَلی مَن أحَبَّ عَلِیَ بنَ أبی طالِبٍ علیه السلام ووالاهُ ، وَائتَمَّ بِهِ ، وأَقَرَّ بِفَضلِهِ ، وتَوَلَّی الأَوصِیاءَ مِن بَعدِهِ ، وحَقٌّ عَلَیَ أن اُدخِلَهُم فی شَفاعَتی ، وحَقٌّ عَلی رَبّی أن یَستَجیبَ لی فیهِم ، وهُم أتباعی ومَن تَبِعَنی فَإِنَّهُ مِنّی . (2)
راجع : الخیر والبرکه فی الکتاب والسنّه : ص 89 (أسباب الخیر / المبادئ العلمیه / أهل البیت علیهم السلام ) .
7 / 4الفُقَهاءُرسول اللّه صلی الله علیه و آله :المُفتونَ سادَهُ العُلَماءِ ، وَالفُقَهاءُ قادَهٌ اُخِذَ عَلَیهِم أداءُ مَواثیقِ العِلمِ ، وَالجُلوسُ إلَیهِم بَرَکَهٌ ، وَالنَّظَرُ إلَیهِم نورٌ . (3)
.
1- .الکافی : ج3 ص486 ح 1 ، علل الشرائع : ص 316 کلاهما عن ابن اُذینه ، بحارالأنوار : ج 18 ص 359 ح66 .
2- .المحاسن : ج 1 ص 250 ح 470 عن جابر عن الإمام الباقر علیه السلام ، الکافی : ج 1 ص 210 ح 7 عن الفضیل بن یسار عن الإمام الباقر علیه السلام ، تفسیر العیّاشی : ج 1 ص 169 ح 33 عن أبی کلده عن الإمام الباقر علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله وفیهما «الفلج» بدل «الفلح» ، بحارالأنوار : ج 23 ص 227 ح 47 وج 27 ص 92 ح 52 .
3- .تاریخ بغداد : ج 3 ص 390 الرقم 1504 عن عائشه ، کنزالعمّال : ج 3 ص 93 ح 5653 وفیه «المتّقون» بدل «المُفتون» .
ص: 457
7 / 4 فقیهان
امام صادق علیه السلام :خداوند ، چون پیامبرش را به معراج بُرد ... ، به او وحی فرمود: «ای محمّد! بر خود و خاندانت درود فرست». [ محمّد صلی الله علیه و آله ] گفت: درود خدا بر من و خاندانم باد! و او چنین کرده است . آن گاه صورتش را برگرداند ، صف هایی از فرشتگان و فرستادگان و پیامبران را دید. به او گفته شد: «ای محمّد! بر آنان سلام بگو». گفت: سلام و رحمت و برکات خدا بر شما باد! آن گاه خداوند به او وحی کرد که: «سلام و درود و رحمت و برکات، تویی و فرزندان تو هستند».
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :آسایش و راحت، کامیابی و رستگاری و پیروزی و برکت، عفو و تن درستی و عافیت، بشارت و خرّمی و رضایتمندی، قرب و خویشاوندی، یاری و پیروزی و توانمندی ، و شادی و محبّت، از سوی خدای متعال، برای کسی باد که علی بن ابی طالب را دوست بدارد ، ولایت او را بپذیرد ، به او اقتدا کند، به برتریِ او اقرار نماید، و امامانِ پس از او را به ولایت بپذیرد! و بر من ، سزاوار [ و حتمی] است که آنان را در شفاعتم وارد کنم، و بر پروردگار من است که دعای مرا در باره آنان بپذیرد . آنان، پیروان من اند و هر که از من پیروی کند، از من است.
ر . ک : خیر و برکت از نگاه قرآن و حدیث : بخش یکم / فصل سوم : اسباب نیکی / ریشه های علمی / اهل بیت علیهم السلام .
7 / 4فقیهانپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :فتوا دهندگان ، بزرگانِ دانشمندان اند و فقیهان ، راهبرانی اند که از آنان بر ادای پیمان علم ، تعهّد گرفته شده است. نشستن نزد آنان، برکت است و نگریستن به آنان، روشنی است .
.
ص: 458
7 / 5الجَماعَهرسول اللّه صلی الله علیه و آله :الجَماعَهُ بَرَکَهٌ ، وَالفُرقَهُ عَذابٌ . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :کُلوا جَمیعا ولا تَفَرَّقوا ؛ فَإِنَّ البَرَکَهَ مَعَ الجَماعَهِ . (2)
7 / 6المُؤمِنرسول اللّه صلی الله علیه و آله :إنَّ اللّهَ عز و جل إذا رَأی أهلَ قَریَهٍ قَد أسرَفوا فِی المَعاصی وفیها ثَلاثُ نَفَرٍ مِنَ المُؤمِنینَ ، ناداهُم جَلَّ جَلالُهُ وتَقَدَّسَت أسماؤُهُ : یا أهلَ مَعصِیَتی ، لَولا فیکُم مِنَ المُؤمِنینَ المُتَحابّینَ بِجَلالی ، العامِرینَ بِصَلاتِهِم أرضی ومَساجِدی ، وَالمُستَغفِرینَ بِالأَسحارِ خَوفا مِنّی ، لَأَنزَلتُ بِکُم عَذابی ثُمَّ لا اُبالی . (3)
.
1- .شُعَب الإیمان : ج 4 ص 102 ح 4419 عن النعمان بن بشیر ؛ الجعفریّات : ص 159 عن الإمام الکاظم عن آبائه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله وفیه «الجماعه برکه» .
2- .سنن ابن ماجه : ج 2 ص 1094 ح 3287 ، مشکاه المصابیح : ج 2 ص 459 ح 4257 ، الفردوس : ج 3 ص 242 ح 4711 ، مسند البزّار : ج 1 ص 240 ح 127 نحوه ، کنزالعمّال : ج 15 ص 235 ح 40724 وح 40723 نقلاً عن العسکری فی المواعظ وکلّها عن عمر ؛ طبّ النبیّ صلی الله علیه و آله : ص 13 وفیه «فی» بدل «مع»، بحار الأنوار : ج 62 ص 291 .
3- .علل الشرائع : ص 246 ح 1 وص 522 ح 3 ، الأمالی للصدوق : ص 267 ح 289 کلّها عن مسعده بن صدقه عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، مشکاه الأنوار : ص 222 ح 616 ، روضه الواعظین : ص 320 ، بحارالأنوار : ج 73 ص 381 ح 3 .
ص: 459
7 / 5 جماعت
7 / 6 مؤمن
7 / 5جماعتپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :جماعت ، برکت است و تفرقه، عذاب.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :با هم غذا بخورید و پراکنده نباشید، که برکت ، با جماعت است.
7 / 6مؤمنپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر گاه خدای متعال ، اهل یک آبادی را ببیند که در گناهان ، زیاده روی می کنند و در میان آنان سه نفر باایمان هست، به آنان خطاب می کند : «ای کسانی که نافرمانی ام می کنید! اگر میان شما مؤمنانی نبودند که در پرتو جلالِ من ، با هم دوستی می کنند (1) و با نمازشان زمین و مساجد مرا آباد می سازند و سحرگاهان، از بیم من به استغفار می پردازند ، عذابم را بر شما نازل می کردم و باکی هم نداشتم!».
.
1- .. اشاره است به این که دوستی و همدلی اهل ایمان، جلوه جلال و شُکوه خداوند است .
ص: 460
عنه صلی الله علیه و آله :إنَّ اللّهَ لَیَدفَعُ بِالمُؤمِنِ الصّالِحِ عَن مِئَهِ أهلِ بَیتٍ مِن جیرانِهِ البَلاءَ . (1)
الإمام علیّ علیه السلام :إنَّ اللّهَ تَبارَکَ وتَعالی إذا أرادَ أن یُصیبَ أهلَ الأَرضِ بِعَذابٍ قالَ : لَولَا الَّذینَ یَتَحابّونَ بِجَلالی ، ویَعمُرونَ مَساجِدی ، ویَستَغفِرونَ بِالأَسحارِ ، لَولاهُم لَأَنزَلتُ عَذابی . (2)
عنه علیه السلام :شیعَتُنَا المُتَباذِلونَ فی وِلایَتِنا ، المُتَحابّونَ فی مَوَدَّتِنا ، المُتَزاوِرونَ فی إحیاءِ أمرِنا ؛ الَّذینَ إن غَضِبوا لَم یَظلِموا ، وإن رَضوا لَم یُسرِفوا ؛ بَرَکَهٌ عَلی مَن جاوَروا ، سِلمٌ لِمَن خالَطوا . (3)
عنه علیه السلام :لَولا بَقِیَّهٌ مِنَ المُسلِمینَ فیکُم لَهَلَکتُم . (4)
عنه علیه السلام :إنَّ اللّهَ لَیَدفَعُ عَنِ القَریَهِ بِسَبعَهِ مُؤمِنینَ یَکونونَ فیها . (5)
الإمام الباقر علیه السلام :إنَّ اللّهَ لَیَدفَعُ بِالمُؤمِنِ الواحِدِ عَنِ القَریَهِ الفَناءَ . (6)
عنه علیه السلام :لا یُصیبُ قَریَهً عَذابٌ وفیها سَبعَهٌ مِنَ المُؤمِنینَ . (7)
.
1- .تفسیر الطبری : ج 2 الجزء 2 ص 633 ، المعجم الأوسط : ج 4 ص 239 ح 4080 وفیه «بالمسلم» بدل «بالمؤمن» وکلاهما عن ابن عمر ، کنزالعمّال : ج 9 ص 5 ح 24654 .
2- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 1 ص 473 ح 1369 ، ثواب الأعمال : ص 212 عن السکونی عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام وفیه «فیَ» بدل «بجلالی» ، علل الشرائع : ص 521 ح 1 عن علیّ بن جعفر عن أخیه الإمام الکاظم عن أبیه عنه علیهم السلام ولیس فیه «لولاهم» ، بحارالأنوار : ج 73 ص 382 ح 4 .
3- .الکافی : ج 2 ص 236 ح 24 ، الخصال : ص 397 ح 104 ، التمحیص : ص 69 ح 168 کلّها عن أبی المقدام عن الإمام الباقر علیه السلام ، صفات الشیعه : ص 91 ح 23 عن ظریف بن ناصح رفعه ، تحف العقول : ص 300 ، مشکاه الأنوار : ص 123 ح 290 وفیه «أسلم» بدل «سِلم» وکلّها عن الإمام الباقر علیه السلام وفیها «شیعه علیّ» بدل «شیعتنا» ، بحارالأنوار : ج 68 ص 190 ح 46 .
4- .تفسیر الطبری : ج 2 / الجزء 2 ص 633 عن أبی مسلم .
5- .الدرّ المنثور : ج 1 ص 765 نقلاً عن الخلال فی کتاب کرامات الأولیاء .
6- .الکافی : ج 2 ص 247 ح 1 عن أبی حمزه ، تنبیه الخواطر : ج 2 ص 203 وفیه «العناء» بدل «الفناء» ، بحارالأنوار : ج 67 ص 143 ح 1 .
7- .الکافی : ج 2 ص 247 ح 2 عن أبی حمزه ، بحارالأنوار : ج 67 ص 143 ح 2 .
ص: 461
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خداوند به سبب مؤمن صالح، بلا را از صد خانواده از همسایگانش دور می کند.
امام علی علیه السلام :خداوند تبارک و تعالی ، هر گاه بخواهد زمینیان را عذابی برساند، می فرماید : «اگر کسانی نبودند که در پرتو جلال من، با هم دوستی می کنند و مساجد مرا آباد می سازند و سحرگاهانْ به استغفار می پردازند ، اگر آنان نبودند ، بی گمان عذابم را نازل می کردم» .
امام علی علیه السلام :پیروان ما ، آنان اند که در راه ولایت ما، بخشش می کنند، در راه دوستی ما با یکدیگر مهر می ورزند ، و در راه زنده نگه داشتن امر [و مکتب] ما ، به دیدار هم می روند؛ کسانی که چون خشمگین شوند، ستم نمی کنند و چون راضی شوند ، اسراف نمی کنند، و برای همسایگانشان مایه برکت اند و نسبت به همنشینان خود، باصفایند.
امام علی علیه السلام :اگر بازماندگانی از مسلمانان در میان شما نبودند ، نابود می شدید.
امام علی علیه السلام :خداوند به سبب هفت مؤمن که در یک آبادی باشند، [ بلا را ]از اهل آن آبادی دفع می کند.
امام باقر علیه السلام :خداوند به سبب یک مؤمن، نابودی را از یک آبادی دفع می کند.
امام باقر علیه السلام :به آبادی ای که هفت مؤمن [در آن] باشند ، عذاب نمی رسد.
.
ص: 462
الإمام العسکری علیه السلام :المُؤمِنُ بَرَکَهٌ عَلَی المُؤمِنِ . (1)
7 / 7البَناترسول اللّه صلی الله علیه و آله :نِعمَ الوَلَدُ البَناتُ؛ مُلطِفاتٌ، مُجَهِّزاتٌ، مُؤنِساتٌ، مُبارَکاتٌ، مُفَلِّیاتٌ. (2)
عنه صلی الله علیه و آله :رَحِمَ اللّهُ أبَا البَناتِ ، البَناتُ مُبارَکاتٌ مُحَبَّباتٌ ، وَالبَنونَ مُبَشِّراتٌ ، وهُنَّ الباقِیاتُ الصّالِحاتُ . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :مَن کانَ لَهُ ابنَهٌ فَاللّهُ فی عَونِهِ ونُصرَتِهِ ، وبَرَکَتِهِ ومَغفِرَتِهِ . (4)
کشف الخفاء عن ابن عبّاس :إنَّ رَجُلاً دَعا عَلی بَناتِهِ بِالمَوتِ ، فَقالَ عَلَیهِ الصَّلاهُ وَالسَّلامُ : لا تَدعُ ؛ فَإِنَّ البَرَکَهَ فِی البَناتِ . (5)
7 / 8الصِّبیانرسول اللّه صلی الله علیه و آله :بَیتٌ لا صِبیانَ فیهِ لا بَرَکَهَ فیهِ . (6)
.
1- .تحف العقول :ص489 ،الاُصول السته عشر:ص216ح213 عن جابر عن الإمام الباقر علیه السلام ، الاختصاص : ص 27 ، الدعوات : ص 226 ح626 کلاهما عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 74 ص 311 ح 67 .
2- .الکافی : ج 6 ص 5 ح 5 عن السکونی عن الإمام الصادق علیه السلام ، مستدرک الوسائل : ج 15 ص 115 ح 17699 نقلاً عن الجعفریّات عن الإمام الکاظم عن آبائه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله وفیه «باکیات مبارکات» بدل «مبارکات مفلّیات» ، بحارالأنوار : ج 104 ص 98 ح 63 .
3- .مستدرک الوسائل : ج 15 ص 115 ح 17700 نقلاً عن القطب الراوندی فی لبّ اللباب .
4- .مستدرک الوسائل : ج 15 ص 115 ح 17702 نقلاً عن القطب الراوندی فی لبّ اللباب .
5- .کشف الخفاء : ج 1 ص 284 ح 896 ، میزان الاعتدال : ج 1 ص 28 الرقم 77 .
6- .کنز العمّال : ج 16 ص 274 ح 44425 و ص 281 ح 44471 و ح 44472 ، الجامع الصغیر : ج 1 ص 489 ح 3166 کلّها نقلاً عن أبی الشیخ فی الثواب عن ابن عبّاس .
ص: 463
7 / 7 دختران
7 / 8 کودکان
امام عسکری علیه السلام :مؤمن برای مؤمن ، برکت است .
7 / 7دخترانپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :دختران، خوب فرزندانی اند؛ دارای عاطفه، مهیّاکننده، همدم، دارای برکت، و پاکیزه کننده اند!
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :رحمت خدا بر پدری که دارای دخترانی است! دختران، دارای برکت و دوست داشتنی اند و پسران، بشارت آورند . دختران، باقیات الصالحات (بازماندگان شایسته) اند.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر که دختر داشته باشد ، خداوند در پی یاری ، کمک ، برکت و آمرزش اوست.
کشف الخفاء به نقل از ابن عبّاس :مردی دخترانش را نفرین کرد که بمیرند . پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «نفرین نکن ، که برکت ، در دختران است».
7 / 8کودکانپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :در خانه ای که کودکان نباشند، برکت نیست.
.
ص: 464
7 / 9الأَکابِررسول اللّه صلی الله علیه و آله :البَرَکَهُ مَعَ أکابِرِکُم . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :الخَیرُ مَعَ أکابِرِکُم . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :البَرَکَهُ مَعَ أکابِرِکُم أهلِ العِلمِ . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :إنَّ البَرَکَهَ فی أکابِرِنا ؛ فَمَن لَم یَرحَم صَغیرَنا ویُجِلَّ کَبیرَنا فَلَیسَ مِنّا . (4)
7 / 10أهلُ المَعروفِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :أحِبُّوا المَعروفَ وأَهلَهُ ؛ فَوَالَّذی نَفسی بِیَدِهِ إنَّ البَرَکَهَ وَالعافِیَهَ مَعَهُما . (5)
7 / 11الزُّرقُ مِنَ النِّساءِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :تَزَوَّجُوا الزُّرقَ ؛ فَإِنَّ فیهِنَّ البَرَکَهَ . (6)
.
1- .المستدرک علی الصحیحین : ج 1 ص 131 ح 210 ، صحیح ابن حبان : ج 2 ص 319 ح 559 ، شُعَب الإیمان : ج 7 ص 464 ح 11004 ، تاریخ بغداد : ج 11 ص 165 الرقم 5862 ، حلیه الأولیاء : ج 8 ص 172 کلّها عن ابن عبّاس ، کنزالعمّال : ج 3 ص 172 ح 6015 ؛ جامع الأخبار : ص 242 ح 617 ، بحارالأنوار : ج 72 ص 137 .
2- .کنزالعمّال : ج 3 ص 172 ح 6016 ، الجامع الصغیر : ج 1 ص 639 ح 4151 کلاهما نقلاً عن مسند البزّار عن ابن عبّاس .
3- .الفردوس : ج2 ص31 ح2193، کنزالعمّال: ج10 ص174 ح28905 نقلاً عن الرافعی عن ابن عبّاس.
4- .المعجم الکبیر : ج 8 ص 228 ح 7895 عن أبی اُمامه ، کنزالعمّال : ج 3 ص 165 ح 5982 .
5- .کنزالعمّال : ج 6 ص 345 ح 15974 نقلاً عن أبی الشیخ عن أبی سعید الخدری .
6- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 387 ح 4361 ، مکارم الأخلاق : ج 1 ص 434 ح 1487 ، الکافی : ج 5 ص 335 ح 6 عن السکونی عن الإمام الصادق علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله ، دعائم الإسلام : ج 2 ص 196 ح 717 وفیهما «الیُمن» بدل «البرکه» ؛ الفردوس : ج 2 ص 51 ح 2292 عن أبی هریره وفیه «یُمنا» بدل «البرکه» ، کنزالعمّال : ج 16 ص 302 ح 44596 .
ص: 465
7 / 9 بزرگان
7 / 10 اهل نیکی
7 / 11 زنان چشم آبی
7 / 9بزرگانپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :برکت، با بزرگان شماست.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خیر، همراه بزرگان شماست.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :برکت، با بزرگانی از شماست که اهل دانش اند .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :همانا برکت، در بزرگان ماست . هر که به کوچکِ ما ترحّم نکند و به بزرگِ ما احترام ننماید، از ما نیست.
7 / 10اهل نیکیپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :نیکی و نیکوکاران را دوست بدارید. سوگند به آن که جانم به دست اوست، برکت و تن درستی، با نیکی و نیکوکاران است.
7 / 11زنان چشم آبیپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :با زنان چشم آبی (کبودْچشم) ازدواج کنید ؛ زیرا در آنان برکت است.
.
ص: 466
7 / 12یَسیرَهُ الوِلادَهِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :مِن بَرَکَهِ المَرأَهِ خِفَّهُ مَؤونَتِها ویُسرُ وِلادَتِها ، وشُؤمُها شِدَّهُ مَؤونَتِها ، وتَعَسُّرُ وِلادَتِها . (1)
7 / 13یَسیرَهُ المَؤونَهِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :أعظَمُ النِّساءِ بَرَکَهً أیسَرُهُنَّ مَؤونَهً . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :أعظَمُ النِّساءِ بَرَکَهً أیسَرُهُنَّ صَداقا . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :یُمنُ المَرأَهِ تَیسیرُ خِطبَتِها ، وتَیسیرُ صَداقِها . (4)
.
1- .معانی الأخبار : ص 152 ح 2 عن عبد اللّه بن میمون عن الإمام الصادق علیه السلام ، الکافی : ج 5 ص 564 ح 37 ، تهذیب الأحکام : ج 7 ص 399 ح 1594 ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 387 ح 4359 کلّها عن محمّد بن مسلم عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 103 ص 231 ح 7 .
2- .مسند ابن حنبل : ج 9 ص 478 ح 25173 ، المصنف لابن أبی شیبه : ج 3 ص 319 ح 24 ، حلیه الأولیاء : ج 2 ص 186 وج 7 ص 290 ، مسند الشهاب : ج 1 ص 105 ح 123 کلّها عن عائشه ، کنزالعمّال : ج 16 ص 291 ح 44533 ؛ مستدرک الوسائل : ج 14 ص 162 ح 16384 نقلاً عن القطب الراوندی فی لبّ اللباب ، روضه الواعظین : ص 411 وفیه «الناس» بدل «النساء» .
3- .المستدرک علی الصحیحین : ج 2 ص 195 ح 2732 ، السنن الکبری : ج 7 ص 385 ح 14356 کلاهما عن عائشه .
4- .مسند ابن حنبل : ج9 ص381 ح24661 وص 355 ح 24532 وفیه «إنّ من یمن المرأه ... وتیسیر رَحِمِها»، المستدرک علی الصحیحین : ج 2 ص 197 ح 2739 ، السنن الکبری : ج 7 ص 385 ح 14357 وفیهما «من یمن المرأه أن یتیسّر .. . وأن یتیسّر رحمها» ، حلیه الأولیاء : ج 8 ص 180 کلها عن عائشه ، کنزالعمّال : ج 11 ص 99 ح 30789 ؛ دعائم الإسلام : ج 2 ص 221 ح 825 عن الإمام علیّ علیه السلام وفیه «نکاحها» بدل «خطبتها» .
ص: 467
7 / 12 زن آسان زا
7 / 13 زن کم خرج
7 / 12زن آسان زاپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :از برکت زن، آن است که خرجش سبک و زایمانش آسان باشد ، و از شومی زن، آن است که خرجش سنگین و زایمانش سخت باشد.
7 / 13زن کم خرجپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :بابرکت ترینِ زنان، کم خرج ترینِ آنان است .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :بابرکت ترینِ زنان، کم مهریّه ترینِ آنان است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خُجستگی زن، آسان بودن خواستگاری او و کم بودن مهریّه اوست.
.
ص: 468
7 / 14النَّوادِررسول اللّه صلی الله علیه و آله :إنَّما مَثَلُ اُمَّتی کَمَثَلِ ماءٍ أنزَلَهُ اللّهُ مِنَ السَّماءِ ، لا یُدرَی البَرَکَهُ فی أوَّلِها أو فی آخِرِها . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :عَلَیکُم بِذَواتِ الأَعجازِ ؛ فَإِنَّهُنَّ أنجَبُ وفیهِنَّ یُمنٌ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :مِن بَرَکَهِ المَرأَهِ تَبکیرُها بِالاُنثی . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :النِّساءُ أربَعٌ : جامِعٌ مُجمِعٌ ، ورَبیعٌ مُربِعٌ ، وکَربٌ مُقمِعٌ ، وغُلٌّ قَمِلٌ (4) . (5)
.
1- .کنزالعمّال : ج 12 ص 181 ح 34568 نقلاً عن الرامهرمزی عن أنس .
2- .دررالأحادیث النبویّه : ص 95 ، الکافی : ج 5 ص 334 ح 1 ، تهذیب الأحکام : ج 7 ص 402 ح 1602 ، عوالی اللآلی : ج 3 ص 300 ح 88 وفیها «علیکم بذوات الأوراک، فإنّهنّ أنجب» وکلّها عن عبد اللّه بن المغیره عن الإمام الکاظم علیه السلام .
3- .تاریخ دمشق : ج 47 ص 225 ح 10196 عن واثله بن الأسقع ، کنزالعمّال : ج 16 ص 483 ح 45567 .
4- .قال أحمد بن أبی عبد اللّه البرقی : جامع مجمع : أی کثیره الخیر مخصبه ، وربیع مربع : التی فی حِجْرها ولد ، وفی بطنها آخر ، وکرب مقمع : أی سیّئه الخلق مع زوجها ، وغلّ قمِل : هی عند زوجها کالغلّ القمل ، وهو غلّ من جلد یقع فیه القمل فیأکله فلا یتهیّأ له أن یحذر منها شیئا ، وهو مثل للعرب (هامش المصدر) .
5- .الکافی : ج 5 ص 322 ح 1 ، تهذیب الأحکام : ج 7 ص 404 ح 1613 ، الخصال : ص 241 ح 92 ، معانی الأخبار : ص 317 ح 1 کلّها عن السکونی عن الإمام الصادق علیه السلام ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 386 ح 4357 عن مسعده بن زیاد عن الإمام الصادق عن أبیه علیهماالسلام ، الأمالی للطوسی : ص 370 ح 793 عن علیّ بن علیّ بن رزین أخی دعبل الخزاعی عن الإمام الرضا عن آبائه عن الإمام علیّ علیهم السلام ، النوادر للراوندی : ص 115 ح 114 نحوه ، بحارالأنوار : ج 103 ص 230 ح 4 .
ص: 469
7 / 14 گوناگون
7 / 14گوناگونپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :مَثَل امّت من، همچون آبی است که خداوند از آسمان فرو فرستاده است؛ معلوم نیست که برکت، در اوّل آن است ، یا در آخر آن.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :بر شما باد زنانِ بزرگ سُرین ؛ چرا که اینان زایاترند و در آنان برکت است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :از برکت زن، آن است که فرزند اوّلش دختر باشد.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :زنان، چهار گونه اند: یک دسته جامع صفات خیر، دسته ای بانشاط و پُرحرارت و بچّه آور ، دسته دیگر نِق نِقوی پُرآزار ، و دسته ای مثل طوقِ عذاب آور . (1)
.
1- .. معنای کناییِ «غُلٌّ قَمِل» است . معنای لغوی آن «طوق شپشین یا شپش افتاده» است و آن ، طوقی بوده از پشم یا پارچه پشمی که لابه لای آن شپش می افتاده و باعث آزار گردن شخص اسیر می شده است .
ص: 470
الفصل الثامن : حیوانات ذات برکه8 / 1الإِبِلالکتاب«وَ الْأَنْعَامَ خَلَقَهَا لَکُمْ فِیهَا دِفْ ءٌ وَ مَنَافِعُ وَمِنْهَا تَأْکُلُونَ * وَ لَکُمْ فِیهَا جَمَالٌ حِینَ تُرِیحُونَ وَ حِینَ تَسْرَحُونَ * وَ تَحْمِلُ أَثْقَالَکُمْ إِلَی بَلَدٍ لَّمْ تَکُونُواْ بَالِغِیهِ إِلَّا بِشِقِّ الْأَنفُسِ إِنَّ رَبَّکُمْ لَرَءُوفٌ رَّحِیمٌ * وَ الْخَیْلَ وَ الْبِغَالَ وَالْحَمِیرَ لِتَرْکَبُوهَا وَ زِینَهً وَ یَخْلُقُ مَا لَا تَعْلَمُونَ» . (1)
الحدیثرسول اللّه صلی الله علیه و آله :الإِبِلُ عِزٌّ لِأَهلِها . (2)
.
1- .النحل : 5 8 . والنَّعم : مختصّ بالإبل ، وجمعه أنعام ، وتسمیته بذلک لکون الإبل عندهم أعظم نعمه ، ولکن الأنعام تقال للإبل والبقر والغنم ، ولا یقال لها أنعام حتّی یکون فی جملتها الإبل (مفردات ألفاظ القرآن : ص 815) .
2- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 290 ح 2486 ، المحاسن : ج 2 ص 478 ح 2660 عن عمر بن أبان عن الإمام الصادق علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله ، بحارالأنوار : ج 64 ص 134 ح 27 ؛ سنن ابن ماجه : ج 2 ص 773 ح 2305 ، مسند أبی یعلی : ج 6 ص 203 ح 6793 کلاهما عن عروه البارقی یرفعه ، کنزالعمّال : ج 12 ص 325 ح 35228 نقلاً عن البزّار عن حذیفه .
ص: 471
فصل هشتم : حیوان های با برکت
8 / 1 شتر
فصل هشتم : حیوان های با برکت8 / 1شترقرآن«و چارپایان (1) را برای شما آفرید و در آنها برای شما وسیله گرمی و سودهایی است و از آنها می خورید ، و در آنها برای شما زیبایی است، آن گاه که آنها را از چراگاه بر می گردانید و هنگامی که به چَرا می برید ، و بارهای شما را به شهری می برند که جز با مشقّت بدن ها ، به آن جا نمی رسیدید . همانا پروردگارتان ، رئوف و مهربان است . و اسب ها و استرها و الاغ ها را [ آفرید ]تا بر آنها سوار شوید و مایه آراستگی باشند ، و چیزهایی می آفریند که نمی دانید» .
حدیثپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :شتر، برای صاحبش مایه عزّت است.
.
1- .. واژه «نَعَم» در زبان عربی ، به شتر گفته می شود وسبب این نام گذاری ، آن است که شتر در نزد عرب ها ، نعمت بزرگی است ؛ ولی واژه «اَنعام» که جمع «نَعَم» است ، برای شتر و گاو و گوسفند استعمال می شود ، به شرط آن که شتر هم در میان آنها باشد (مفردات ألفاظ القرآن : ص 815) .
ص: 472
عنه صلی الله علیه و آله :إنَّ فی أبوالِ الإِبِلِ وأَلبانِها شِفاءً لِلذَّرِبَهِ بُطونُهُم . (1)
الإمام علیّ علیه السلام :اُطلُبُوا الخَیرَ فی أخفافِ الإِبِلِ وأَعناقِها صادِرَهً ووارِدَهً . (2)
8 / 2البَقَرالإمام الباقر علیه السلام :قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله لِعَمَّتِهِ : ما یَمنَعُکِ أن تَتَّخِذی فی بَیتِکِ بَرَکَهً؟ قالَت : یا رَسولَ اللّهِ ، ومَا البَرَکَهُ؟ قالَ : شاهٌ تُحلَبُ ؛ فَإِنَّهُ مَن کانَ فی دارِهِ شاهٌ تُحلَبُ أو نَعجَهٌ أو بَقَرَهٌ تُحلَبُ فَبَرَکاتٌ کُلُّهُنَّ . (3)
الإمام الصادق علیه السلام :سُئِلَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله : أیُ المالِ خَیرٌ؟ قالَ : الزَّرعُ زَرَعَهُ صاحِبُهُ وأَصلَحَهُ وأَدّی حَقَّهُ یَومَ حَصادِهِ . قالَ : فَأَیُ المالِ بَعدَ الزَّرعِ خَیرٌ؟ قالَ : رَجُلٌ فی غَنَمٍ لَهُ قَد تَبِعَ بِها مَواضِعَ القَطرِ ، یُقیمُ الصَّلاهَ ویُؤتِی الزَّکاهَ . قالَ : فَأَیُ المالِ بَعدَ الغَنَمِ خَیرٌ؟ قالَ : البَقَرُ تَغدو بِخَیرٍ وتَروحُ بِخَیرٍ . (4)
.
1- .مسند ابن حنبل : ج 1 ص 629 ح 2677 ، المعجم الکبیر : ج 12 ص 184 ح 12986 کلاهما عن ابن عبّاس ، المصنّف لعبد الرزّاق : ج 9 ص 259 ح 17135 عن رجل من بنی زهره نحوه ، کنزالعمّال : ج 10 ص 31 ح 28219 وراجع : مکارم الأخلاق : ج 1 ص 422 ح 1436 .
2- .الخصال : ص 630 ح 10 عن أبی بصیر ومحمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، تحف العقول:ص119 وفیه«وأخفافها» بدل«وأعناقها»،بحارالأنوار:ج10 ص108 ح1وج99 ص104 ح5 .
3- .الکافی : ج 6 ص 545 ح 7 ، المحاسن : ج 2 ص 485 ح 2686 کلاهما عن جابر ، بحارالأنوار : ج 64 ص 130 ح 17 .
4- .الکافی : ج 5 ص 260 ح 6 عن السکونی ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 291 ح 2488 ، الخصال : ص 246 ح 105 عن السکونی عن الإمام الصادق عن آبائه عن الإمام علیّ علیهم السلام ، معانی الأخبار : ص 197 ح 3 ، الأمالی للصدوق : ص 431 ح 568 کلاهما عن إسماعیل بن أبی زیاد عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، بحارالأنوار : ج 103 ص 64 ح 4 .
ص: 473
8 / 2 گاو
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :در ادرار و شیر شتر ، درمانی برای مُبتلایان به ذَرِب (1) است.
امام علی علیه السلام :خیر را در پاها و گردن های شتران بجویید ، که شما و بارهایتان را می برند و می آورند.
8 / 2گاوامام باقر علیه السلام :پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به عمّه اش فرمود : «چرا در خانه ات برکتی نگه نمی داری؟» . گفت: ای پیامبر خدا! برکت چیست؟ فرمود: «گوسفندی که دوشیده می شود. همانا در خانه هر کس ، گوسفندی یا میشی و یا گاوی باشد که دوشیده شود ، همه اینها برکت اند» .
امام صادق علیه السلام :فردی از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله پرسید: چه مالی بهتر است؟ فرمود: «کِشتی که صاحبش آن را کِشته و به بار آورده و روزِ درو هم حقّ آن را (یعنی حقّ خدا و خلق را در آن) پرداخته باشد» . گفت: پس از کِشت ، چه مالی بهتر است؟ فرمود: «کسی که گوسفندانی دارد و آنها را به چراگاه ها می برد، نماز می خواند و زکات می پردازد». پرسید: پس از گوسفند ، چه مالی بهتر است؟ فرمود: «گاو ، که با نیکی به چَرا می رود و با نیکی بر می گردد» .
.
1- .. ذَرِب ، نوعی بیماری معده است که در آن ، معده غذا را هضم نمی کند و در نتیجه غذا در آن ، تلف می شود و نمی ماند .
ص: 474
8 / 3الخَیلالکتاب«وَ الْخَیْلَ وَ الْبِغَالَ وَالْحَمِیرَ لِتَرْکَبُوهَا وَ زِینَهً وَ یَخْلُقُ مَا لَا تَعْلَمُونَ» . (1)
الحدیثرسول اللّه صلی الله علیه و آله :البَرَکَهُ فی نَواصِی الخَیلِ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :الخَیلُ مَعقودٌ فی نَواصیهَا الخَیرُ إلی یَومِ القِیامَهِ . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :الإِبِلُ عِزٌّ لِأَهلِها ، وَالغَنَمُ بَرَکَهٌ ، وَالخَیرُ مَعقودٌ فی نَواصِی الخَیلِ إلی یَومِ القِیامَهِ . (4)
.
1- .النحل : 8 .
2- .صحیح البخاری : ج3 ص1048 ح2696 ، صحیح مسلم : ج3 ص1494 ح100، سنن النسائی : ج6 ص221، مسند ابن حنبل : ج 4 ص 228 ح 12126 وص 256 ح 12292 ، السنن الکبری : ج 6 ص 535 ح 12892 کلّها عن أنس .
3- .الکافی : ج 5 ص 48 ح 2 عن عمر بن أبان عن الإمام الصادق علیه السلام و ح 3 و ص 8 ح 15 کلاهما عن معمّر عن الإمام الباقر علیه السلام ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 283 ح 2459 ، ثواب الأعمال : ص 226 ح 2 ، المحاسن : ج 2 ص 472 ح 2640 کلاهما عن عمر بن أبان عن الإمام الصادق علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله ، الأمالی للطوسی : ص 383 ح 830 عن الحارث عن الإمام علیّ علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله ، بحارالأنوار : ج 64 ص 159 ح 1 .
4- .سنن ابن ماجه : ج 2 ص 773 ح 2305 ، مسند أبی یعلی : ج 6 ص 203 ح 6793 ولیس فیه «إلی یوم القیامه» وکلاهما عن عروه البارقی رفعه ، صحیح البخاری : ج 3 ص 1047 ح 2694 عن عبد اللّه بن عمر ، صحیح مسلم : ج 2 ص 683 ح 26 عن أبی هریره ، سنن النسائی : ج 6 ص 222 عن ابن عمر وعروه البارقی ، مسند ابن حنبل : ج 2 ص 308 ح 5102 عن ابن عمر والأربعه الأخیره لیس فیها «الإبل عزّ لأهلها ، والغنم برکه» ، کنزالعمّال : ج 12 ص 325 ح 35228 نقلاً عن البزّار عن حذیفه .
ص: 475
8 / 3 اسبان
8 / 3اسبانقرآن«و اسب ها و استرها و الاغ ها را [ آفرید] تا بر آنها سوار شوید و مایه آراستگی باشد، و چیزهایی می آفریند که نمی دانید» .
حدیثپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :برکت، در پیشانی اسب هاست.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :در پیشانی اسب ها تا روز قیامت، خیر ، گره خورده است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :شتر برای صاحبش عزّت است و گوسفند ، برکت است، و خیر در پیشانی اسب ها ، تا روز قیامت ، بسته شده است .
.
ص: 476
8 / 4الغَنَمرسول اللّه صلی الله علیه و آله :عَلَیکُم بِالغَنَمِ وَالحَرثِ ؛ فَإِنَّهُما یَروحانِ بِخَیرٍ ویَغدُوانِ بِخَیرٍ . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :لَمّا خَلَقَ اللّهُ المَعیشَهَ جَعَلَ البَرَکاتِ فِی الحَرثِ وَالغَنَمِ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :الشّاهُ فِی البَیتِ بَرَکَهٌ ، وَالشّاتانِ بَرَکَتانِ ، وَالثَّلاثُ بَرَکاتٌ . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :ما مِن أهلِ بَیتٍ عِندَهُم شاهٌ إلّا وفی بَیتِهِم بَرَکَهٌ . (4)
اُسد الغابه عن شیبه بن عبد الرحمن السلمیّ:کانَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله یُسَمِّی الشّاهَ بَرَکَه. (5)
رسول اللّه صلی الله علیه و آله :الشّاهُ المُنتِجَهُ بَرَکَهٌ . (6)
سنن ابن ماجه عن عروه عن اُمّ هانئ :إنَّ النَّبِیَ صلی الله علیه و آله قالَ لَها : اِتَّخِذی غَنَما ؛ فَإِنَّ فیها بَرَکَهً . (7)
حیاه الحیوان الکبری :شَکَت إلَیهِ [أی إلی رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله ] امرَأَهٌ أنَّ غَنَمَها لا تَزکو ، فَقالَ صلی الله علیه و آله لَها : ما ألوانُها؟ قالَت : سودٌ، فَقالَ : عَفِّری أیِ استَبدِلی أغناما بیضا ؛ فَإِنَّ البَرَکَهَ فیها . (8)
.
1- .الخصال : ص 45 ح 44 عن الحارث عن الإمام علیّ علیه السلام ، المحاسن : ج 2 ص 487 ح 2696 عن أبی إسحاق عن الإمام علیّ علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله ، بحارالأنوار : ج 64 ص 120 ح 4 .
2- .کنزالعمّال : ج 4 ص 32 ح 9354 نقلاً عن الدیلمی عن ابن مسعود .
3- .الأدب المفرد : ص 174 ح 573 عن ابن الحنفیّه عن الإمام علیّ علیه السلام ، الفردوس : ج 2 ص 364 ح 3626 عن أنس ، کنزالعمّال : ج 12 ص 324 ح 35223 ؛ طبّ النبیّ : ص 6 وفیه «ثلاث شیاه غنیمه» بدل «الثلاث برکات» ، بحارالأنوار : ج 62 ص 295 .
4- .الطبقات الکبری : ج 1 ص 496 عن أبی الهیثم بن التیّهان ، کنزالعمّال : ج 12 ص 325 ح 35231 .
5- .اُسد الغابه : ج 2 ص 644 الرقم 2465 .
6- .الجعفریّات : ص 160 عن الإمام الکاظم عن آبائه علیهم السلام ، جامع الأحادیث للقمّی : ص 88 ، بحارالأنوار : ج 64 ص 138 ح 36 نقلاً عن أصل من اُصول أصحابنا وکلاهما عن ابن فضّال عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله ؛ تاریخ بغداد : ج 8 ص 496 الرقم 4609 عن أنس وفیه «الشاه برکه» .
7- .سنن ابن ماجه : ج 2 ص 773 ح 2304 ، المعجم الکبیر : ج 24 ص 427 ح 1039 و 1040 ، حیاه الحیوان الکبری : ج 2 ص 188 ، کنزالعمّال : ج 12 ص 323 ح 35218 .
8- .حیاه الحیوان الکبری : ج 2 ص 188 ؛ بحارالأنوار : ج 64 ص 116 .
ص: 477
8 / 4 گوسفند
8 / 4گوسفندپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :گوسفندداری و کشاورزی کنید؛ زیرا این دو ، همیشه با خیر و برکت همراه اند .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :چون خداوند، وسایل زندگی مردم را آفرید ، برکت ها را در کشاورزی و گوسفندداری قرار داد.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :یک گوسفند در خانه، یک برکت است. دو گوسفند ، دو برکت است و سه گوسفند، برکت هاست .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هیچ خانواده ای نیست که گوسفندی داشته باشد، مگر آن که در خانه آنان برکت است.
اُسد الغابه به نقل از شیبه بن عبد الرحمان سلمی :پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ، گوسفند را برکت می نامید.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :گوسفند زاینده، برکت است.
سنن ابن ماجه به نقل از عروه :پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به اُمّ هانی فرمود: «گوسفندی داشته باش؛ چرا که در آن، برکت است».
حیاه الحیوان الکبری :زنی به پیامبر خدا شِکوه کرد که گوسفندانش رشد نمی کنند. پیامبر صلی الله علیه و آله به او فرمود : «به چه رنگ اند؟» . گفت: سیاه . فرمود : «آنها را به گوسفندان سفید تبدیل کن ، که برکت، در آنهاست».
.
ص: 478
رسول اللّه صلی الله علیه و آله :السَّکینَهُ فی أهلِ الغَنَمِ . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :تِسعَهُ أعشارِ الرِّزقِ فِی التِّجارَهِ ، وَالجُزءُ الباقی فِی السّابِیاءِ یَعنِی الغَنَمَ . (2)
الإمام الصادق علیه السلام :دَخَلَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله عَلی اُمِّ أیمَنَ ، فَقالَ : ما لی لا أری فی بَیتِکِ البَرَکَهَ؟ فَقالَت : أوَ لَیسَ فی بَیتی بَرَکَهٌ؟! قالَ : لَستُ أعنی ذلِکِ ، ذاکِ شاهٌ تَتَّخِذینَها ، تَستَغنی وُلدُکِ مِن لَبَنِها ، وتَطعَمینَ مِن سَمنِها ... . (3)
الإمام الباقر علیه السلام :دَخَلَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله عَلی اُمِّ سَلَمَهَ فَقالَ لَها : ما لی لا أری فی بَیتِکِ البَرَکَهَ؟ قالَت : بَلی وَالحَمدُ للّهِِ ، إنَّ البَرَکَهَ لَفی بَیتی . فَقالَ : إنَّ اللّهَ عز و جل أنزَلَ ثَلاثَ بَرَکاتٍ : الماءَ ، وَالنّارَ ، وَالشّاهَ . (4)
الإمام علیّ علیه السلام :أفضَلُ ما یَتَّخِذُهُ الرَّجُلُ فی مَنزِلِهِ لِعِیالِهِ الشّاهُ ؛ فَمَن کانَت فی مَنزِلِهِ شاهٌ قَدَّسَت عَلَیهِ المَلائِکَهُ فی کُلِّ یَومٍ مَرَّهً ، ومَن کانَت عِندَهُ شاتانِ قَدَّسَت عَلَیهِ المَلائِکَهُ مَرَّتَینِ فی کُلِّ یَومٍ ، وکَذلِکَ فِی الثَّلاثِ تَقولُ : بورِکَ فیکُم . (5)
.
1- .صحیح البخاری : ج 3 ص 1202 ح 3125 ، صحیح مسلم : ج 1 ص 72 ح 85 ، مسند ابن حنبل : ج 3 ص 477 ح 9902 کلّها عن أبی هریره و ج 4 ص 85 ح 11380 عن أبی سعید الخدری وزاد فیه «والوقار» .
2- .الخصال : ص 445 ح 44 ، بحارالأنوار : ج 64 ص 118 ح 1 وج 103 ص 5 ح 14 .
3- .المحاسن : ج 2 ص 485 ح 2687 عن أبی خدیجه ، بحارالأنوار : ج 64 ص 131 ح 18 وج 83 ص 26326 .
4- .الکافی : ج 6 ص 545 ح 8 ، المحاسن : ج 2 ص 488 ح 2700 کلاهما عن أبی الجارود ، بحارالأنوار : ج 64 ص 134 ح 26 .
5- .الخصال : ص 617 ح 10 عن أبی بصیر ومحمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، تحف العقول : ص 107 ، بحارالأنوار : ج 64 ص 126 ح 7 .
ص: 479
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :آرامش، برای گوسفندداران است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :نُه دهمِ روزی ، در داد و ستد است و بخش باقی مانده، در گوسفند است.
امام صادق علیه السلام :پیامبر خدا صلی الله علیه و آله نزد اُمّ اَیمَن رفت و فرمود: «چرا در خانه ات برکت نمی بینم؟» . گفت: در خانه من ، برکت نیست؟! فرمود : «مقصودم آن نبود که خانه تو برکت ندارد . مقصودم این است که چرا در خانه ، گوسفند نداری تا فرزندانت از شیر آن، بی نیاز شوند و خودت از روغن آن بخوری؟».
امام باقر علیه السلام :پیامبر خدا صلی الله علیه و آله نزد اُمّ سلمه رفت و به او فرمود: «چرا در خانه ات برکت نمی بینم؟». گفت : البته ، خدا را شکر ، برکت در خانه من است. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «خداوند، سه برکت نازل کرده است: آب، آتش (1) و گوسفند».
امام علی علیه السلام :بهترین چیزی که مرد برای خانواده اش در خانه فراهم می آورد، گوسفند است. هر که در خانه اش یک گوسفند داشته باشد ، فرشتگان، روزی یک بار ، او را تقدیس می کنند، و هر که دو گوسفند داشته باشد، فرشتگان، روزی دو بار، تقدیسش می کنند، و در سه [گوسفند] به آنان می گویند: خدا برکتتان دهد!
.
1- .. علّامه مجلسی می گوید: شاید از این جهت است که آتش از طریق پخت و پز در خانه ، موجب برکت می شود .
ص: 480
الکافی عن محمّد بن عجلان :سَمِعتُ أبا جَعفَرٍ علیه السلام یَقولُ : ما مِن أهلِ بَیتٍ یَکونُ عِندَهُم شاهُ لَبونٌ إلّا قُدِّسوا فی کُلِّ یَومٍ مَرَّتَینِ . قُلتُ : وکَیفَ یُقالُ لَهُم؟ قالَ : یُقالُ لَهُم : بورِکتُم بورِکتُم . (1)
الإمام الصادق علیه السلام :إذَا اتَّخَذَ أهلُ بَیتٍ شاهً آتاهُمُ اللّهُ بِرِزقِها وزادَ فی أرزاقِهِم وَارتَحَلَ الفَقرُ عَنهُم مَرحَلَهً ، فَإِنِ اتَّخَذوا شاتَینِ آتاهُمُ اللّهُ بِأَرزاقِهِما وزادَ فی أرزاقِهِم وَارتَحَلَ الفَقرُ عَنهُم مَرحَلَتَینِ ، فَإِنِ اتَّخَذوا ثَلاثَهً آتاهُمُ اللّهُ بِأَرزاقِهِم وَارتَحَلَ الفَقرُ عَنهُم رَأسا . (2)
عنه علیه السلام :مَن کانَت فی بَیتِهِ شاهٌ عیدِیَّهٌ (3) اِرتَحَلَ الفَقرُ عَنهُ مَنقَلَهً ، ومَن کانَت فی بَیتِهِ اثنَتانِ ارتَحَلَ عَنهُ الفَقرُ مَنقَلَتَینِ ، ومَن کانَت فی بَیتِهِ ثَلاثٌ نَفَی اللّهُ عَنهُ الفَقرَ . (4)
المحاسن عن عبد اللّه بن سنان عن الإمام الصادق علیه السلام :إذَا اتَّخَذَ أهلُ البَیتِ الشّاهَ قَدَّسَتهُمُ المَلائِکَهُ کُلَّ یَومٍ تَقدیسَهً . قُلتُ : کَیفَ یَقولونَ؟ قالَ : یَقولونَ : قُدِّستُم قُدِّستُم . (5)
کتاب من لا یحضره الفقیه عن محمّد بن مارد :سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ : ما مِن مُؤمِنٍ یَکونُ لَهُ فی مَنزِلِهِ عَنزٌ حَلوبٌ إلّا قُدِّسَ أهلُ ذلِکَ المَنزِلِ ، وبورِکَ عَلَیهِم ، فَإِن کانَتِ اثنَتَینِ قُدِّسوا کُلَّ یَومٍ مَرَّتَینِ . فَقالَ رَجُلٌ مِن أصحابِنا : کَیفَ یُقَدَّسونَ؟ قالَ : یُقالُ لَهُم : بورِکَ عَلَیکُم ، وطِبتُم وطابَ إدامُکُم . (6)
.
1- .الکافی : ج 6 ص 544 ح 5 ، المحاسن : ج 2 ص 488 ح 2699 ، بحارالأنوار : ج 64 ص 133 ح 25 .
2- .الکافی : ج 6 ص 544 ح 4 ، المحاسن : ج 2 ص 486 ح 2690 کلاهما عن عبد اللّه بن سنان ، بحارالأنوار : ج 64 ص 132 ح 20 .
3- .العیدیّه : هی ضربٌ من الغنم (لسان العرب : ج 3 ص322 «عود») .
4- .المحاسن : ج 2 ص 487 ح 2693 عن عبد اللّه بن سنان ، بحارالأنوار : ج 64 ص 132 ح 22 .
5- .المحاسن : ج 2 ص 484 ح 2684 وص 488 ح 2698 ، بحارالأنوار : ج 64 ص 130 ح 14 .
6- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 349 ح 4226 ، بحارالأنوار : ج 76 ص 163 ح 1 .
ص: 481
الکافی به نقل از محمّد بن عجلان :از امام باقر علیه السلام شنیدم فرمود : «هیچ خانواده ای نیست که نزد آنان گوسفندی شیرده باشد، مگر آن که روزی دو بار، تقدیس می شوند» . [ راوی می گوید:] گفتم: به آنان چگونه گفته می شود؟ فرمود: «به آنان گفته می شود: مبارک باد بر شما! مبارک باد بر شما!».
امام صادق علیه السلام :هر گاه خانواده ای یک گوسفند داشته باشد ، خداوند، روزیِ آن را به آنان می دهد و بر روزیِ خود آنان نیز می افزاید و تهی دستی ، از آنان یک مرحله می کوچد؛ و اگر دو گوسفند داشته باشند، خداوند ، روزیِ آن دو را به آنان می دهد و بر روزیِ خود آنان نیز می افزاید و تهی دستی، از آنان دو مرحله می کوچد . پس اگر سه گوسفند داشته باشند ، خداوند ، روزیِ آنها را به آنان می دهد و تهی دستی، به کلّی از آنان می کوچد.
امام صادق علیه السلام :هر کس در خانه اش یک گوسفندِ عیدیّه (1) باشد ، تنگ دستی به اندازه یک مرحله از او کوچ می کند ، و هر کس در خانه اش دو گوسفند باشد ، تنگ دستی به اندازه دو مرحله از او کوچ می کند ، و هر کس در خانه اش سه گوسفند باشد ، خداوند ، تنگ دستی را به کلّی از او دور می سازد .
المحاسن به نقل از عبد اللّه بن سِنان :امام صادق علیه السلام فرمود : «وقتی خانواده ای گوسفند نگه بدارد، فرشتگان، روزی یک بار، آنان را تقدیس می کنند» . گفتم: چگونه می گویند؟ فرمود: «می گویند : خجسته باشید! خجسته باشید!».
کتاب من لایحضره الفقیه به نقل از محمّد بن مارد :شنیدم که امام صادق علیه السلام می فرمود : «هیچ مؤمنی نیست که در خانه اش بُزی شیرده داشته باشد، مگر آن که اهل آن خانه تقدیس می شوند و برکت می یابند . و اگر دو بُز داشته باشد ، روزی دو بار، تقدیس می شوند». مردی از اصحاب ما گفت: چگونه تقدیس می شوند؟ فرمود: «به آنان گفته می شود : مبارکتان باد، پاک باشید، و طعامتان پاک [و گوارا] باد!».
.
1- .. نوعی گوسفند است (لسان العرب : ج 3 ص 322) .
ص: 482
8 / 5الدَّواجِنُرسول اللّه صلی الله علیه و آله :الشّاهُ فِی الدّارِ بَرَکَهٌ ، والدَّجاجُ فِی الدّارِ بَرَکَهٌ . (1)
سنن ابن ماجه عن أبی هریره :أمَرَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله الأَغنِیاءَ بِاتِّخاذِ الغَنَمِ ، وأَمَرَ الفُقَراءَ بِاتِّخاذِ الدَّجاجِ . (2)
الإمام الکاظم علیه السلام :الدّیکُ أحسَنُ صَوتا مِنَ الطّاووسِ ، وهُوَ أعظَمُ بَرَکَهً ، یُنَبِّهُکَ فی مَواقیتِ الصَّلاهِ . (3)
8 / 6النَّحلالکتاب«وَ أَوْحَی رَبُّکَ إِلَی النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِی مِنَ الْجِبَالِ بُیُوتًا وَ مِنَ الشَّجَرِ وَ مِمَّا یَعْرِشُونَ * ثُمَّ کُلِی مِن کُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُکِی سُبُلَ رَبِّکِ ذُلُلاً یَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِیهِ شِفَاءٌ لِّلنَّاسِ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَایَهً لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ» . (4)
الحدیثالإمام علیّ علیه السلام لِشیعَتِهِ :کونوا فِی النّاسِ کَالنَّحلَهِ فِی الطَّیرِ ؛ لَیسَ شَیءٌ مِنَ الطَّیرِ إلّا وهُوَ یَستَضعِفُها ، ولَو یَعلَمونَ ما فی أجوافِها مِنَ البَرَکَهِ لَم یَفعَلوا ذلِکَ بِها . (5)
.
1- .کنزالعمّال : ج 12 ص 326 ح 35238 نقلاً عن الحاکم فی تاریخه عن أنس .
2- .سنن ابن ماجه : ج 2 ص 773 ح 2307 ؛ مکارم الأخلاق : ج 1 ص 348 ح 1132 عن جابر ، بحارالأنوار : ج 65 ص 10 ح 13 و ج 66 ص 74 ح 69 .
3- .الکافی : ج 6 ص 550 ح 3 عن یعقوب بن جعفر بن إبراهیم الجعفری ، بحارالأنوار : ج 65 ص 4 ح 7 .
4- .النحل : 68 و 69 .
5- .الأمالی للمفید : ص 131 ح 7 عن الحارث بن حصیره عن أبیه ، الغیبه للنعمانی : ص 209 ح 17 عن الأصبغ بن نباته ، مشکاه الأنوار : ص127 ح295 عن ربیعه بن ناجذ نحوه ، بحارالأنوار : ج68 ص75 ح133 ؛ سنن الدارمی : ج1 ص98 ح317 عن ربیعه بن ناجذ وفیه «لو یعلم الطیر» بدل «لو یعلمون».
ص: 483
8 / 5 مرغ و خروس
8 / 6 زنبور عسل
8 / 5مرغ و خروسپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :گوسفند در خانه، برکت است. مرغ در خانه، برکت است.
سنن ابن ماجه به نقل از ابو هریره :پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به ثروتمندان دستور داد که گوسفند نگه دارند و به تهی دستان دستور داد مرغ نگه دارند.
امام کاظم علیه السلام :خروس ، خوش صداتر از طاووس است و برکتش هم بیشتر است . خروس، تو را در اوقات نماز ، بیدار می کند.
8 / 6زنبور عسلقرآن«و پروردگارت به زنبور عسل ، وحی کرد که: «از کوه ها و از درخت و از آنچه داربست می سازند، خانه هایی [ برای خود ]بساز ، سپس از میوه ها [ و گُل ها] بخور و راه های پروردگارت را آرام بپیما» . از درون آنها ، نوشیدنیِ رنگارنگی برون می آید که در آن برای مردم، شفاست . همانا در این، نشانه ای برای اندیشمندان است» .
حدیثامام علی علیه السلام به پیروانش :در میان مردم، همانند زنبور عسل در میان پرندگان باشید . هیچ پرنده ای نیست، مگر این که آن را ناچیز (ناتوان) می شمارد ، در حالی که اگر می دانستند در درون او چه برکتی است، به او چنان نمی نگریستند .
.
ص: 484
الفصل التاسع : أماکن ذات برکه9 / 1الأَرض«وَ جَعَلَ فِیهَا رَوَاسِیَ مِن فَوْقِهَا وَ بَارَکَ فِیهَا وَ قَدَّرَ فِیهَا أَقْوَاتَهَا فِی أَرْبَعَهِ أَیَّامٍ سَوَاءً لِّلسَّائِلِینَ» . (1)
9 / 2الکَعبَهالکتاب«إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّهَ مُبَارَکًا وَهُدًی لِّلْعَالَمِینَ» . (2)
الحدیثالمناقب لابن شهرآشوب :جَهِلوا تَفسیرَ قَولِهِ : «إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ» فَقالَ لَهُ [ لِعَلِیٍّ علیه السلام ] رَجُلٌ : هُوَ أوَّلُ بَیتٍ؟ قالَ : لا ، قَد کانَ قَبلَهُ بُیوتٌ ، ولکِنَّهُ أوَّلُ بَیتٍ وُضِعَ لِلنّاسِ مُبارَکا ، فیهِ الهُدی وَالرَّحمَهُ وَالبَرَکَهُ . وأَوَّلُ مَن بَناهُ إبراهیمُ ، ثُمَّ بَناهُ قَومٌ مِنَ العَرَبِ مِن جَرهَمٍ ، ثُمَّ هُدِمَ فَبَنَتهُ قُرَیشٌ . (3)
.
1- .فصّلت : 10 . أی جعل فیها الخیر الکثیر الذی ینتفع به ما علی الأرض من نبات وحیوان وإنسان فی حیاته أنواع الانتفاعات (المیزان فی تفسیر القرآن : ج 17 ص 363) .
2- .آل عمران : 96 .
3- .المناقب لابن شهرآشوب : ج 2 ص 43 ، بحارالأنوار : ج 92 ص 93 ح 42 .
ص: 485
فصل نهم : جاهای با برکت
9 / 1 زمین
9 / 2 کعبه
فصل نهم : جاهای با برکت9 / 1زمین«و در آن (زمین) از فرازش ، لنگرهایی (کوه هایی) ایجاد کرد و در آن، برکت قرار داد (1) و در چهار روز ، روزی های آن را [ به اندازه ]فراهم آورد ، برابر با نیازهای خواهندگان» .
9 / 2کعبهقرآن«به یقین، اوّلین خانه ای که برای [عبادت] مردم ، بنا نهاده شد ، همان است که در مکّه است و مبارک و [مایه] هدایت برای جهانیان است» .
حدیثالمناقب ، ابن شهرآشوب :تفسیر آیه: «به یقین، اوّلین خانه ای که برای مردم ، بنا نهاده شده است» را نمی دانستند . مردی به علی علیه السلام گفت: [ آیا] کعبه، اوّلین خانه است؟ فرمود: «نه؛ پیش از آن نیز خانه هایی بود؛ لیکن آن، اوّلین خانه ای است که برای مردم ، پُربرکت نهاده شده است که در آن، هدایت و رحمت و برکت است. اوّلین کسی که آن را ساخت، ابراهیم علیه السلام بود و سپس طایفه ای از عرب از قبیله جَرهَم . سپس خراب شد . سپس قریش، آن را باز ساخت».
.
1- .. یعنی در زمین ، خیر فراوان قرار داد که موجودات روی آن ، از گیاه و حیوان و انسان ، انواع بهره را از آن ببرند (المیزان فی تفسیر القرآن : ج 17 ص 367) .
ص: 486
الکافی عن عبد الملک بن عتبه :سَأَلتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام عَمّا یَصِلُ إلَینا مِن ثِیابِ الکَعبَهِ ، هَل یَصلُحُ لَنا أن نَلبَسَ شَیئا مِنها؟ قالَ : یَصلُحُ لِلصِّبیانِ وَالمَصاحِفِ وَالمِخَدَّهِ تَبتَغی بِذلِکَ البَرَکَهَ إن شاءَ اللّهُ . (1)
9 / 3فِلَسطین ، الشّامُ ، سَوادُ الکوفَهِالکتاب«وَ نَجَّیْنَاهُ وَ لُوطًا إِلَی الْأَرْضِ الَّتِی بَارَکْنَا فِیهَا لِلْعَالَمِینَ» . (2)
«سُبْحَانَ الَّذِی أَسْرَی بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَی الْمَسْجِدِ الْأَقْصَا الَّذِی بَارَکْنَا حَوْلَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ ءَایَاتِنَا إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ» . (3)
«وَلِسُلَیْمَانَ الرِّیحَ عَاصِفَهً تَجْرِی بِأَمْرِهِ إِلَی الْأَرْضِ الَّتِی بَارَکْنَا فِیهَا وَ کُنَّا بِکُلِّ شَیْ ءٍ عَالِمِینَ» . (4)
«وَأَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِینَ کَانُواْ یُسْتَضْعَفُونَ مَشَارِقَ الأَْرْضِ وَمَغَارِبَهَا الَّتِی بَارَکْنَا فِیهَا» 5
.
1- .الکافی : ج 4 ص 229 ح 1 ، تهذیب الأحکام : ج 5 ص 449 ح 1567 .
2- .الأنبیاء : 71 .
3- .الإسراء : 1 .
4- .الأنبیاء : 81 .
ص: 487
9 / 3 فلسطین، شام و سرزمین کوفه
الکافی به نقل از عبد الملک بن عتبه :از امام صادق علیه السلام در باره پوشش کعبه که به دست ما می رسد، پرسیدم که: آیا می توانیم چیزی از آن را بپوشیم؟ فرمود : «برای کودکان، قرآن ها و بالش، به قصد تبرّک اگر خدا بخواهد شایسته است» .
9 / 3فلسطین، شام و سرزمین کوفهقرآن«و او (ابراهیم) و لوط را به سوی سرزمینی نجات دادیم که در آن برای جهانیان ، برکت نهاده بودیم» .
«منزّه است خدایی که بنده اش را شبی از مسجد الحرام به سوی مسجد الأقصی که پیرامونش را برکت داده بودیم سِیْر داد تا از آیات خویش به او نشان دهیم . همانا او شنوا و بیناست» .
«و برای سلیمان، تندباد را [رام کردیم] که به فرمان او، به سوی سرزمینی که در آن برکت نهادیم، جریان می یافت، و ما به هر چیز ، دانا بودیم» .
«و به گروهی که پیوسته تضعیف می شدند ، بخش های شرق و غرب سرزمینی 1 را که به آن، برکت داده بودیم، به میراث بخشیدیم» .
.
ص: 488
الحدیثتفسیر القمّی فی تَفسیرِ قَولِهِ تَعالی : «وَ نَجَّیْنَاهُ وَ لُوطًا إِلَی الْأَرْضِ الَّتِی بَارَکْنَا فِیهَا لِلْعَالَمِینَ» :یَعنی إلَی الشّامِ وسَوادِ الکوفَهِ . (1)
تفسیر القمّی :قَولُهُ تَعالی : «وَلِسُلَیْمَانَ الرِّیحَ عَاصِفَهً» قالَ : تَجری مِن کُلِّ جانِبٍ . «إِلَی الْأَرْضِ الَّتِی بَارَکْنَا فِیهَا» إلی بَیتِ المَقدِسِ وَالشّامِ . (2)
9 / 4مَسجِدُ الکوفَهِالإمام علیّ علیه السلام فی فَضلِ مَسجِدِ الکوفَهِ :تَقَرَّبوا إلَی اللّهِ عز و جل بِالصَّلاهِ فیهِ ، وَارغَبوا إلَیهِ فی قَضاءِ حَوائِجِکُم ؛ فَلَو یَعلَمُ النّاسُ ما فیهِ مِنَ البَرَکَهِ لَأَتَوهُ مِن أقطارِ الأَرضِ ولَو حَبوا عَلَی الثَّلجِ! (3)
9 / 5کَربَلاءالإمام الصادق علیه السلام :البَرَکَهُ مِن قَبرِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام عَشَرَهُ أمیالٍ . (4)
عنه علیه السلام :إنَّ طینَ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام مِسکَهٌ مُبارَکَهٌ . (5)
.
1- .تفسیر القمّی : ج 2 ص 73 .
2- .تفسیر القمّی : ج 2 ص 74 ، بحارالأنوار : ج 14 ص 67 ح 1 .
3- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 1 ص 232 ح 696 ، روضه الواعظین : ص 369 کلاهما عن الأصبغ بن نباته ، بحارالأنوار : ج 100 ص 390 ح 14 .
4- .بحارالأنوار : ج 101 ص 116 ح 41 ، تهذیب الأحکام : ج 6 ص 72 ح 136 وفیه «التربه» بدل «البرکه» وکلاهما عن الحجّال عن غیر واحد من أصحابنا .
5- .مکارم الأخلاق : ج 1 ص 360 ح 1177 ، بحارالأنوار : ج 101 ص 132 ح 60 .
ص: 489
9 / 4 مسجد کوفه
9 / 5 کربلا
حدیثتفسیر القمّی در تفسیر آیه: «او (ابراهیم) و لوط را به سوی سرزمینی نجات دادیم که در آن برای جهانیان ، برکت نهاده بودیم» :یعنی به سوی شام و سرزمین کوفه .
تفسیر القمّی :سخن خداوند که: «و برای سلیمان، تندباد را [رام کردیم]» ، [ یعنی ]از هر سوی، روان می شد . «به سوی سرزمینی که در آن ، برکت نهاده بودیم» ، [یعنی ]به سوی بیت المقدّس و شام .
9 / 4مسجد کوفهامام علی علیه السلام در بیان فضیلت مسجد کوفه :با نماز خواندن در آن، به خداوند ، تقرّب بجویید و در بر آمدن حاجات خود ، به آن ، رغبت نشان دهید . اگر مردم می دانستند چه برکتی در آن است، از اطراف زمین به سوی آن می شتافتند ، هر چند با خزیدن بر روی برف و یخ!
9 / 5کربلاامام صادق علیه السلام :تا ده میل اطراف قبر حسین بن علی علیهماالسلام، مبارک است.
امام صادق علیه السلام :خاک قبر حسین علیه السلام ، یک پاره مُشک مبارک است.
.
ص: 490
الکافی عن ابن أبی یعفور :قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام : یَأخُذُ الإِنسانُ مِن طینِ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام فَیَنتَفِعُ بِهِ ، ویَأخُذُ غَیرُهُ ولا یَنتَفِعُ بِهِ؟ فَقالَ : لا وَاللّهِ الَّذی لا إلهَ إلّا هُوَ ، ما یَأخُذُهُ أحَدٌ وهُوَ یَری أنَّ اللّهَ یَنفَعُهُ بِهِ إلّا نَفَعَهُ بِهِ . (1)
9 / 6قُمّالإمام الصادق علیه السلام :سَلامُ اللّهِ عَلی أهلِ قُمَّ ؛ یَسقِی اللّهُ بِلادَهُمُ الغَیثَ ، ویُنَزِّلُ اللّهُ عَلَیهِمُ البَرَکاتِ . (2)
.
1- .الکافی : ج 4 ص 588 ح 3 .
2- .بحارالأنوار : ج 60 ص 217 ح 46 نقلاً عن تاریخ قم عن محمّد بن الفضیل عن عدّه من أصحابه .
ص: 491
9 / 6 قم
الکافی به نقل از ابن ابی یعفور :به امام صادق علیه السلام گفتم: کسی از تربت قبر [ امام ]حسین علیه السلام بر می دارد و از آن ، بهره می برد . دیگری بر می دارد و بهره ای نمی برد؟ فرمود : «نه ! به خدای یکتا سوگند ، هیچ کس نیست که آن را با این عقیده که خداوند به برکت آن ، بهره می رساند ، بر دارد، مگر آن که خداوند ، به سبب آن، به او بهره می دهد».
9 / 6قمامام صادق علیه السلام :سلام خدا بر اهل قم! خداوند، سرزمین آنان را با باران ، سیراب می کند و خداوند، برکت ها را بر آنان نازل می نماید.
.
ص: 492
الفصل العاشر : أزمنه ذات برکه10 / 1شَهرُ رَمَضانَالکتاب«شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْءَانُ هُدًی لِّلنَّاسِ وَ بَیِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَی وَالْفُرْقَانِ» . (1)
الحدیثرسول اللّه صلی الله علیه و آله :شَهرُ رَمَضانَ شَهرُ اللّهِ عز و جل ، وهُوَ شَهرٌ یُضاعِفُ اللّهُ فیهِ الحَسَناتِ ، ویَمحو فیهِ السَّیِّئاتِ ، وهُوَ شَهرُ البَرَکَهِ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :أتاکُم شَهرُ رَمَضانَ ؛ شَهرُ خَیرٍ وبَرَکَهٍ . (3)
عنه صلی الله علیه و آله مِن خُطبَتِهِ فی آخِرِ یَومٍ مِن شَعبانَ :أیُّهَا النّاسُ ، فَإِنَّهُ أظَلَّکُم شَهرٌ عَظیمٌ ، شَهرٌ مُبارَکٌ ، شَهرٌ فیهِ لَیلَهٌ خَیرٌ مِن ألفِ شَهرٍ ، جَعَلَ اللّهُ صِیامَهُ فَریضَهً . مَن تَقَرَّبَ فیهِ بِخَصلَهٍ مِن خِصالِ الخَیرِ کانَ کَمَن أدّی فَریضَهً فی ما سِواهُ ، ومَن أدّی فیهِ فَریضَهً کَمَن أدّی سَبعینَ فَریضَهً فی ما سِواهُ . (4)
.
1- .البقره : 185 .
2- .فضائل الأشهر الثلاثه : ص 95 ح 78 عن محمّد بن أبی عمیر عن غیر واحد عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 96 ص 340 ح 5 .
3- .کنزالعمّال : ج 8 ص 467 ح 23691 نقلاً عن ابن النجّار عن عمر .
4- .فضائل الأشهر الثلاثه : ص 129 ح 134 عن سلمان ، دعائم الإسلام : ج 1 ص 268 نحوه ؛ کنزالعمّال : ج 8 ص 477 ح 23714 وص 584 ح 24276 .
ص: 493
فصل دهم : زمان های با برکت
10 / 1 ماه رمضان
فصل دهم : زمان های با برکت10 / 1ماه رمضانقرآن«ماه رمضان، [ همان] ماهی است که در آن ، قرآن فرو فرستاده شده است ، [ کتابی] که مردم را راهبر ، و[ در بر دارنده] دلایل آشکار هدایت ، و [ میزان] تشخیص حق از باطل است» .
حدیثپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ماه رمضان، ماه خداست و آن، ماهی است که خداوند در آن ، حسنات را می افزاید و گناهان را پاک می کند و آن ، ماه برکت است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ماه رمضان، ماه نیکی و برکت، شما را فرا رسید!
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در بخشی از خطبه شان در آخرین روز از ماه شعبان :ای مردم! ماهی بزرگ بر شما سایه افکنده است، ماهی مبارک ، ماهی که در آن، شبی است بهتر از هزار ماه . خداوند، روزه آن را واجب ساخته است. هر کس در این ماه، با انجام دادن کاری از کارهای خیر، به خدا تقرّب جوید، همچون کسی است که در غیر این ماه، کار واجبی را انجام داده باشد، و هر کس در این ماه ، یک واجب به جا آورد، همچون کسی است که در غیر این ماه، هفتاد کار واجب را انجام داده باشد.
.
ص: 494
عنه صلی الله علیه و آله :إنَّ شَهرَ رَمَضانَ شَهرٌ عَظیمٌ ؛ یُضاعِفُ اللّهُ فیهِ الحَسَناتِ ، ویَمحو فیهِ السَّیِّئاتِ ، ویَرفَعُ فیهِ الدَّرَجاتِ . مَن تَصَدَّقَ فی هذَا الشَّهرِ بِصَدَقَهٍ غَفَرَ اللّهُ لَهُ ، ومَن أحسَنَ فیهِ إلی ما مَلَکَت یَمینُهُ غَفَرَ اللّهُ لَهُ ، ومَن حَسُنَ فیهِ خُلُقُهُ غَفَرَ اللّهُ لَهُ . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :قَد جاءَکُم شَهرُ رَمَضانَ ؛ شَهرٌ مُبارَکٌ ، شَهرٌ فَرَضَ اللّهُ عَلَیکُم صِیامَهُ ، تُفتَحُ فیهِ أبوابُ الجِنانِ ، وتُغَلُّ فیهِ الشَّیاطینُ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :یُستَحَبُّ النِّکاحُ فی رَمَضانَ رَجاءَ البَرَکَهِ . (3)
الإمام زین العابدین علیه السلام مِن دُعائِهِ فی کُلِّ یَومٍ مِن شَهرِ رَمَضانَ :اللّهُمَّ ... فَرِّغنی فیهِ لِعِبادَتِکَ ودُعائِکَ ، وتِلاوَهِ کِتابِکَ ، وأَعظِم لی فیهِ البَرَکَهَ . (4)
عنه علیه السلام فی دُعائِهِ لِوَداعِ شَهرِ رَمَضانَ :السَّلامُ عَلَیکَ مِن شَهرٍ لا تُنافِسُهُ الأَیّامُ ، السَّلامُ عَلَیکَ مِن شَهرٍ هُوَ مِن کُلِّ أمرٍ سَلامٌ ، السَّلامُ عَلَیکَ غَیرَ کَریهِ المُصاحَبَهِ ولا ذَمیمِ المُلابَسَهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ کَما وَفَدتَ عَلَینا بِالبَرَکاتِ ، وغَسَلتَ عَنّا دَنَسَ الخَطیئاتِ . (5)
.
1- .الأمالی للصدوق : ص 108 ح 82 عن الحسن بن علیّ بن فضّال عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام ، بحارالأنوار : ج 96 ص 361 ح 29 .
2- .تهذیب الأحکام : ج 4 ص 152 ح 422 ، الأمالی للطوسی : ص 149 ح 246 ، الأمالی للمفید : ص 301 ح 1 کلّها عن أبی هریره؛ سنن النسائی : ج 4 ص 129 وفیه «مرده الشیاطین» ، مسند ابن حنبل : ج 3 ص 8 ح 7151 وص 331 ح 9001 وص 412 ح 9502 ، شُعَب الإیمان : ج 3 ص 301 ح 3600 کلّها عن أبی هریره ، کنزالعمّال : ج 8 ص 461 ح 23661 .
3- .الفردوس : ج 5 ص 539 ح 9023 عن عائشه .
4- .الکافی : ج 4 ص 75 ح 7 عن عبد الرحمن بن بشیر عن بعض رجاله ، تهذیب الأحکام : ج 3 ص 112 ح 266 عن علیّ بن رئاب عن الإمام الکاظم علیه السلام ولیس فیه «ودعائک» ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 105 ح 1849 عن الإمام الکاظم علیه السلام ، الإقبال : ج 1 ص 82 عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 97 ص 359 ح 1 وج 98 ص 101 ح 3 .
5- .الصحیفه السجّادیّه : ص 176 الدعاء 45 ، مصباح المتهجّد : ص 645 ح 718 ، الإقبال : ج 1 ص 426 ، بحارالأنوار : ج 98 ص 175 ح 1 .
ص: 495
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ماه رمضان، ماه بزرگی است . خداوند در آن، حسنات را می افزاید و گناهان را پاک می کند و درجات را بالا می برد. هر که در این ماه، یک صدقه بدهد ، خداوند، او را می آمرزد، و هر که در این ماه، به برده خود نیکی کند، خداوند، او را می آمرزد ، و هر که در این ماه، اخلاقش نیکو باشد، خداوند، او را می آمرزد.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ماه رمضان، شما را فرا رسید ؛ ماهی مبارک ؛ ماهی که خداوند، روزه آن را بر شما واجب ساخته است . در این ماه ، درهای بهشت، گشوده می شوند و در این ماه، شیطان ها در غل و زنجیرند.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ازدواج در ماه رمضان به امید برکت، مستحب است.
امام زین العابدین علیه السلام در دعایش در هر روز از ماه رمضان :خداوندا! ... در این ماه، مرا برای پرستش و نیایش به درگاهت و خواندن کتاب آسمانی ات، فارغ بگردان و برکتم را در این ماه ، بزرگ بدار .
امام زین العابدین علیه السلام در دعای وداع با ماه رمضان :بدرود ای ماهی که هیچ روزهایی به پای تو نمی رسند! بدرود ای ماهی که از هر جهت ، ایمن (سلامت) است! بدرود ای ماهی که همنشینی با تو ناخوشایند نیست و بودن با تو، ناپسند ، نه ! بدرود ای ماهی که با برکت ها بر ما فرود آمدی و آلودگی گناهان را از ما شستی!
.
ص: 496
الإمام الباقر علیه السلام :إنَّ للّهِِ تَعالی مَلائِکَهً مُوَکَّلینَ بِالصّائِمینَ ، یَستَغفِرونَ لَهُم فی کُلِّ یَومٍ مِن شَهرِ رَمَضانَ إلی آخِرِهِ ، ویُنادونَ الصّائِمینَ کُلَّ لَیلَهٍ عِندَ إفطارِهِم : أبشِروا عِبادَ اللّهِ ، فَقَد جُعتُم قَلیلاً وسَتَشبَعونَ کَثیرا ، بورِکتُم وبورِکَ فیکُم . (1)
الإمام الصادق علیه السلام کانَ یَقولُ فی آخِرِ لَیلَهٍ مِن شَعبانَ وأَوَّلِ لَیلَهٍ مِن شَهرِ رَمَضانَ :اللّهُمَّ إنَّ هذَا الشَّهرَ المُبارَکَ الَّذی اُنزِلَ فیهِ القُرآنُ هُدیً لِلنّاسِ وبَیِّناتٍ مِنَ الهُدی وَالفُرقانِ قَد حَضَرَ فَسَلِّمنا فیهِ وسَلِّمهُ لَنا وتَسَلَّمهُ مِنّا فی یُسرٍ مِنکَ وعافِیَهٍ . (2)
عنه علیه السلام فی وَداعِ شَهرِ رَمَضانَ :اللّهُمَّ إنّی أسأَ لُکَ بِعَظیمِ ما سَأَلَکَ بِهِ أحَدٌ مِن خَلقِکَ ؛ مِن کَریمِ أسمائِکَ ، وجَمیلِ ثَنائِکَ ، وخاصَّهِ دُعائِکَ ، أن تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، وأَن تَجعَلَ شَهرَنا هذا أعظَمَ شَهرِ رَمَضانَ مَرَّ عَلَینا مُنذُ أنزَلتَنا إلَی الدُّنیا بَرَکَهً ؛ فی عِصمَهِ دینی ، وخَلاصِ نَفسی ، وقَضاءِ حَوائِجی ، وتُشَفِّعُنی فی مَسائِلی ، وتَمامِ النِّعمَهِ عَلَیَ ، وصَرفِ السّوءِ عَنّی ، ولِباسِ العافِیَهِ لی فیهِ . (3)
.
1- .فضائل الأشهر الثلاثه : ص 72 ح 52 ، الأمالی للصدوق : ص 108 ح 81 کلاهما عن محمّد بن مسلم الثقفی ، روضه الواعظین : ص 372 ، بحارالأنوار : ج 96 ص 361 ح 28 .
2- .مصباح المتهجّد : ص 850 ح 911 عن الحارث بن المغیره النضری ، تفسیر العیّاشی : ج 1 ص 80 ح 182 عن الحارث النصری ، الإقبال : ج 1 ص 119 عن أبی محمّد هارون بن موسی التلعکبری ، بحارالأنوار : ج 96 ص 383 ح 1 .
3- .الکافی : ج 4 ص 166 ح 6 ، تهذیب الأحکام : ج 3 ص 123 ح 267 ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 165 ح 2033 ، الإقبال : ج 1 ص 431 وفیها «تشفیعی» بدل «تشفعنی» وکلّها عن أبی بصیر .
ص: 497
امام باقر علیه السلام :خداوند ، فرشتگانی دارد گماشته بر روزه داران که در هر روزِ ماه رمضان تا پایان آن، برای آنان آمرزش می طلبند و هر شب به هنگام افطارشان ، به آنان خطاب می کنند: «مژده باد بر شما، ای بندگان خدا! اندکی گرسنه شدید؛ امّا فراوان سیر خواهید گشت . مبارک شدید و در باره شما برکت داده شد».
امام صادق علیه السلام در آخرین شب ماه شعبان و اوّلین شب ماه رمضان می فرمود :خداوندا! این ماه مبارک که در آن، قرآن برای هدایت مردم فرو فرستاده شده ، و متضمّن دلایل آشکار هدایت و میزان تشخیص حق از باطل است ، فرا رسید . پس در این ماه، ما را سلامت بدار و آن را برای ما سلامت بدار و آن را از ما در کمال آسانی و عافیت از سوی خود، تحویل بگیر .
امام صادق علیه السلام در وداع با ماه رمضان :خداوندا! به حق بزرگ ترین چیزی که هر یک از بندگانت به حق آن از تو درخواست کرده است ، به نام های بزرگت، ستایش زیبایت، و دعای ویژه ات، از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد ، درود فرستی و این ماهِ ما را بابرکت ترین ماه رمضانی قرار دهی که از وقتی که ما را به دنیا فرود آورده ای ، بر ما گذشته است ، همراه با مصون ماندن دینم و رهایی جانم و بر آمدن نیازهایم . و[ این که] در خواسته هایم و کامل شدن نعمت بر من و برطرف شدن بدی از من، و پوشاندن عافیت بر من در این ماه ، شفیع من باشی.
.
ص: 498
10 / 2لَیلَهُ القَدرِالکتاب«إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهٍ مُّبَارَکَهٍ» . (1)
الحدیثالإمام الباقر علیه السلام لَمّا سُئِلَ عَن قَولِ اللّهِ عز و جل : «إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهٍ مُّبَارَکَهٍ» :نَعَم لَیلَهُ القَدرِ ، وهِیَ فِی کُلِّ سَنَهٍ فی شَهرِ رَمَضانَ فِی العَشرِ الأَواخِرِ ، فَلَم یُنزَلِ القُرآنُ إلّا فی لَیلَهِ القَدرِ . (2)
عنه علیه السلام حینَ سُئِلَ عَن قَولِ اللّهِ عز و جل : «لَیْلَهُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ» (3) : أیَّ شَیءٍ عَنی بِذلِکَ؟ :العَمَلُ الصّالِحُ فیها مِنَ الصَّلاهِ وَالزَّکاهِ وأَنواعِ الخَیرِ خَیرٌ مِنَ العَمَلِ فی ألفِ شَهرٍ لَیسَ فیها لَیلَهُ القَدرِ . ولَولا ما یُضاعِفُ اللّهُ تَبارَکَ وتَعالی لِلمُؤمِنینَ ما بَلَغوا ، ولکِنَّ اللّهَ یُضاعِفُ لَهُمُ الحَسَناتِ بِحُبِّنا . (4)
10 / 3شَهرُ رَجَبٍرسول اللّه صلی الله علیه و آله :سُمِّیَ شَهرُ رَجَبٍ شَهرَ اللّهِ الأَصَبَّ ؛ لِأَنَّ الرَّحمَهَ عَلی اُمَّتی تُصَبُّ صَبّا فیهِ . (5)
.
1- .الدخان : 3 .
2- .الکافی : ج 4 ص 157 ح 6 ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 158 ح 2024 ، ثواب الأعمال : ص 92 ح 11 کلّها عن حمران ، بحارالأنوار : ج 97 ص 19 ح 41 .
3- .القدر : 3 .
4- .الکافی : ج 4 ص 158 ح 6 ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 158 ح 2024 ولیس فیه من «فیها من الصلاه» إلی «لیله القدر» ، ثواب الأعمال : ص 93 ح 11 کلّها عن حمران ، بحارالأنوار : ج 97 ص 19 ح 41 ولیس فیها «بحبّنا» .
5- .النوادر للأشعری : ص 18 ح 2 عن إسماعیل بن أبی زیاد عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 97 ص 39 ح 24 .
ص: 499